А.Қазымбетов жас кезінде самбо, еркін және қазақ күресі түрлерінен Қазақстанның бірнеше дүркін чемпионы, сондай-ақ одақтық деңгейдегі біріншіліктер мен турнирлерде жүлдеге ілініп жүрген балуан. 1963 жылы Мәскеуде өткен КСРО халықтары спартакиадасында еркін күрестен Қазақстан құрамасы сапында белдесіп, бәсекенің алғашқы күні молдаван балуанын небәрі екі минутта ұтып, командаға алғашқы тарихи жеңісті сыйлаған.
Өткен ғасырдың жетпісінші жылдары республикалық маңызды жарыста танымал балуан Диханбай Биткөзов екеуінің финалда жолы түйісіпті. Биткөзов әскерден жаңадан оралған және самбодан Кеңес армиясының чемпионы атанып, болып-толып тұрған шағы. Диханбай қарсыласы Ахметжанды таза жығады. Төрешілер бастыққа жақтасып, Диханбайға жеңіс бермей бұлғақтайды. Бұл әрекетке намыстанған Ахметжан жеңілгенін мойындап, өзі барып Диханбайдың қолын көтеріпті. Диханбай болса өзіне берілген сыйлығын мәрт ағасының қанжығасына байлайды. Осы оқиғаның өзі қазіргі жас буынға үлгі емес пе?!
Осылай ойда жоқта жолы түйіскен қос балуан ажырамас досқа айналады. Ахметжан Диханбайға еріп Жаңаарқаға барады. Ауылда агроном болып жүрген Дихашты жұмыстан босаттырып, жарысқа қатыстырады. Биткөзов болса КСРО ауыл спартакиадасында қатарынан үш рет жеңімпаз болады. Одан кейін де оның шәкірт тәрбиелеуіне жағдай жасайды. Нәтижесінде самбо күресінен Қанат, Талғат, Жанат Байшолақовтар, Сергей Валобуев, Айбатыр Махмұдовтар әлем, Еуропа чемпионы атанып, әлем кубогінің иегері болды.
Егер де Ахметжан Қазымбетов жаңаарқалықтарға жоғарыдағыдай жағдай жасамағанда, бұлай топырлап чемпиондар да шықпас еді.
Кезінде Қазымбетовпен қатар жүріп, спорттағы жолын жалғастырған қазір зейнет жасындағы ардагер, еркін күрестен КСРО спорт шебері, КСРО спартакиадасының жүлдегері Аманкелді Мұсабеков:
– Менің пайымдауымша, қазақ спортына еңбек сіңірген адам Ахметжан Қазымбетов. 1970 жылы Бүкiлодақтық ауылшаруашылық спартакиадасы Арменияның Иджеван қаласында өтті. Қазақ спортшыларын Ахметжан ағамыз басқарып барды. Әбiлсейiт Айханов, Аманжол Бұғыбаев және мен чемпион атандық. Мен финалда қарсыласымды басымдықпен ұтып жатқан едiм... Осы сәтте Ахметжан аға шыдамай кiлемге жүгіріп шығып, күллі одақ жанкүйерлерiне «Мiне, көрiңдер, бiздiң қазақтар қалай күреседi, өмiр бойы естерiңде болсын, ұмытпаңдар!» деп айғай салды. Жарықтық iшкi сезiмiн жасыра алмайтын, нағыз намыс үшін жаралған адам едi, – деп еске алады.
Арада сегіз жыл өткен соң 1978 жылы Бүкiлодақтық ауылшаруашылық спартакиадасы тамыз айында Кишинев қаласында өтеді. Қазақстан спортшыларын баяғы Ахметжан ағамыз бастап барады. Жарыс барысында қазақ жігіттеріне қиянат жасалады. Кілемге шығып тұрған самбошы Нұрбай Жармұхамедовті кешікті деп жарыстан шеттетсе, классикалық күрестен ешкімге дес бермеген Жақсылық Үшкемпіровті төрешілер аяқтан шалады. Осындай әділетсіздікке күйінген қайран ағамыз кілемге жүгіріп шығып, спортшыларына қиянат жасағандардың беттерін тіледі. Намысты азамат тағы бір үлкен жарыста қазақтарға жасалған әділетсіздікке күйініп, қатты ширыққан күйі кілемге атып шыққан бойында жүрегі тоқтаған екен. Қысқасы, ұлт намысы жолында құрбан болған.
Бекен ҚАЙРАТҰЛЫ,
«Егемен Қазақстан»
