Біздің ауылда Бектас деген қадірменді қария болды. Жарықтықты бүкіл ауыл болып қатты сыйлаушы еді. Онда мектеп жасындағы баламыз. Таңертең Бексұлу, Камила деген жеңешелерімізбен бірге құлдыраңдап мектепке бара жатамыз. Кенет жеңешеміз кілт тоқтайды.
– Тоқтаңдар, балалар. Ата келе жатыр екен ғой, – дейді.
Біз алдымызға көз жібереміз. Бектас ата үйінен шығып әлдеқайда жол жүрмекші болып тұрады. Содан Бектас ата қашан қасымыздан өтіп кеткенше көшенің бойында тікеден-тік тұрамыз. Бектас ата жақындай бергенде Камила жеңешем иіліп сәлем береді дейсіз бір. Сұңғақ бойлы оның иілгенінің өзі қандай әдемі. Барлық қимыл-қозғалысы өзіне сондай жарасып тұрады. Осындай жеңеше әкелгені үшін ағамызға іштей дән риза боламыз.
– Өркенің өссін! – дейді Бектас атамыз.
– Енді, жүре беруге болады, – дейді күлімсіреген Камила жеңешеміз.
Содан соң жол бойы тағы әңгіме айтады.
– Балалар, үлкендердің жолын кесіп өтпеңдер. Сәл ғана шыдасаңдар, олар өтіп кетеді. Бұл – ізеттілік. Үлкенге деген құрмет, – дейді.
Осы тәрбиені, сірә, бесікте жатқанда аналарымыз құлағымызға сіңірді-ау деймін. Әкеміз де «үлкен тұрғанда бейпіл сөйлей берме» деуші еді.
Мектепке келеміз. Алдымыздан ағайларымыз шығады. Бас киімімізді қолымызға алып «сәлеметсіз бе?» деп сызылып өтеміз. Одан кейін бізде үн жоқ. Сабақ сұрағанда ғана жауап береміз. Аздап есейе бастағанымызда арамызда аздап тентектік жасағандар да болды, әрине. Мұндайда мұғалімдеріміз тақта алдына тұрғызып қояды. Қазір айтсақ, біреулерге ертегі сияқты көрінер, ағайлар мен апайлардан қарадай қысылып жүруші едік-ау.
Осыбір әдемі сыйластықтың алтын жібі кейінірек бырт-бырт үзілгендей болды. Әскери борышын өтеп келген көкелеріміз ата-бабаларынан қалған өші бардай арақ пен темекіге өршелене ұмтылды. Мас болып бүкіл ауылды қырып кете жаздайтын «атамандар» көбейді. Тіптен бір көкеміз араққа сылқия тойып алып, трактор руліне отырмай ма? Сол көкеміз тракторын тырылдатып көшедегі қаз-үйректі бақылдатып қуғанымен қоймай, бір-екі жеңгесін басып кете жаздап зорға тоқтады. Мұндай сорақы көріністерге етіміз өле келе күнделікті үйреншікті көрініске айналды...
Осы сарқыншақ «салт» салқынынан өскелең ұрпақ әлі де сытылып шыға алмай келеді. Мәселен, бүгінде үлкеннің алдын кесіп өтпейтін келіндер мен жастар бар ма? «Жоқ» деп аузымызды құр шөппен сүртуден аулақпыз, алайда әлі де үлкендердің алдын кесіп өтпеу былай тұрсын, қағып-соғып өте шығатындар бар.
Қаладағы қоғамдық көліктерге мініп көріңізші, сабаққа бара жатқан немесе келе жатқан студенттер күндіз-түні оқып, шаршап-шалдығып жүретіндері соншама, кейде «ұйықтап» та қалады. Олардың санасын кім оятады? Жатақханалардың, ғимараттардың артында, саябақтарда темекі түтінін будақтатып отыратын студент қыздарды шыққыр көзіміз күн сайын көріп жүр. Кәмелет жасқа толмай жүкті болып қалған қыздарымыздың көбеюі неліктен? Түні бойы тәнін саудалап жүрген «түнгі көбелектер» неге тыйылмайды? Оқушылар неге бір-біріне мылтық кезенеді? Бүгінгі оқушылар мұғалімдеріне қандай құрмет көрсетіп жүр?
Ұлтымыздың рухани жан дүниесіне сіркеше сіңісіп, ажырамай келе жатқан кертартпа мінезден толық тазармайынша, іргесі бүтін елге айнала алмаймыз.
Мемлекет болып өз алдына шаңырақ көтерген елді өте аз мезгілде әлемдегі теңдесі жоқ қуатты республикаға жеткізген, Қазақстанның әлемдік және халықаралық аренадағы орнын айшықтап, таңбалап берген Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың теңдесі жоқ еңбегін айтып жеткізу мүмкін емес. Ұлт көшбасшысының ақыл-ой парасаты мен ерлік, жігері, даналығы, көрегендігі, кемеңгерлігі, аңсар-арманы Мәңгілік Ел идеясы арқылы айқын көрінді.
Енді, міне Ұлт Көшбасшысы «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты стратегиялық маңызы зор мақаласында бізді тағы да жігерлендіріп қана қоймай, жаңа қадамдарға бастап отыр. «Мен қазақстандықтардың ешқашан бұлжымайтын екі ережені түсініп, байыбына барғанын қалаймын. Біріншісі – ұлттық код, ұлттық мәдениет сақталмаса, ешқандай жаңғыру болмайды. Екіншісі – алға басу үшін ұлттың дамуына кедергі болатын өткеннің кертартпа тұстарынан бас тарту керек» – деді Елбасы.
Елбасы біздің осал тұсымызды тамыршыдай тап басып отыр. Әрине елжанды Елбасымыздың ет жүрегі елжірегенде халқымыздың ғасырлар бойғы тамаша салт-дәстүрлерін, бойларындағы тамаша қасиеттерін саф алтындай таза қалыпта сақтап қалуға ұмтылғанын танып, біздің де бойымыз шымырлады. Терең ой тұңғиығына баттық. Жан тебіренді.
Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» тағылымдық тұжырымдамасы өте дер кезінде жазылған баға жетпес құжат. Ұлттық құндылықтардың алтын тамырынан ажырап қалған ұрпақтың адасары сөзсіз. Сондықтан Президент жадынамасы сананы жаңғыртты. Сілкіндірді. Біз бұл еңбекті әрбіріміздің төрімізге іліп қоюымыз керек. Отбасымыздан бастап отандастарымыздың барлығына стратегиялық мәні орасан зор мақаланың түпкі идеясын үйретейік. «Сөз түзелді, ендеше, сен де түзел» деп Абай атамыз айтпақшы, болашағымызға бағдар айқындалды.
Сабырбек ОЛЖАБАЙ,
Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі