Президент сарайы алдындағы алаңда екі мемлекеттің әнұрандарынан соң ресми делегацияларды таныстыру рәсімінен кейін кездесу мемлекеттер басшыларының шағын және кеңейтілген құрамдағы келіссөздеріне ұласты. Президенттер сауда-экономикалық, технологиялық және инвестициялық салалардағы өзара ықпалдастықты нығайту жолдарын қарастырды.
Қазақстан Президенті Финляндия Республикасының Президентіне дәстүрлі қонақжайлылығы үшін ризашылық білдіріп, екі елдің өңірлік және халықаралық мәселелерді қарастырудағы ұстанымдары мен тәсілдері бірдей екенін атап өтті.
– Финляндия мен Қазақстан – сенімді серіктес ретінде танылған мемлекеттер. Сіздің елде жақында ғана өткен АҚШ Президенті Дональд Трамп пен Ресей Федерациясының Президенті Путиннің маңызды кездесуі – соның жарқын мысалы. Қазақстанда да осындай іс-шаралар, соның ішінде Сирия шиеленісін реттеу жөніндегі келіссөздер өткізіліп келеді. Бізде әртүрлі мәселелер талқыланады. Мұның бәрі біздің мемлекеттеріміздің барлық елдермен жақсы қарым-қатынас ұстанып отырғанының арқасында болып отыр. Біздің елдеріміз көрші мемлекеттермен шиеленіске ұрынған емес, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.
Қазақстан Президенті Суоми елінің Қазақстанның Солтүстік Еуропадағы сауда-экономикалық және инвестициялық маңызды серіктесі саналатынын атап өтіп, Финляндияның Орталық Азия елдерімен тауар айналымының 90 пайызы біздің елімізге тиесілі екенін айтты.
– Елдеріміздің ықпалдастықты одан әрі тереңдету үшін әлеуеті зор. Сондықтан үкіметаралық комиссия отырысы аясында энергетика, көлік, ауыл шаруашылығы және білім салалары бойынша құрылған жұмыс топтарының қызметін жандандырып, нақты жобаларды талқылауға кірісу қажет, – деді Мемлекет басшысы.
Нұрсұлтан Назарбаев Финляндияның бизнес өкілдерімен өткен кездесудің қорытындыларына арнайы тоқталып, бизнес-форум барысында қол қойылған құжаттардың маңыздылығын атап өтті.
– Біз ынтымақтастығымызды тереңдетуге мүмкіндік беретін мүлде жаңа жобаларды қолға алуға уағдаластық. Қол жеткізген уағдаластықтарды жүзеге асыру ісіне бақылау жүргізуді үкіметтерімізге тапсыруды ұсынамын, – деді Қазақстан Президенті.
Финляндия Республикасының Президенті Мемлекет басшысына ілтипат білдіріп, соңғы екіжақты кездесу Астанада табысты өткен ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесі кезінде болғанын атап көрсетті.
– Содан бері біздің екіжақты сауда-экономикалық қатынастарымыз едәуір ілгеріледі. Сіздің бүгінгі сапарыңыз оның одан әрі тереңдеуіне септігін тигізеді деп сенемін. Сіздің әлемде болып жатқан оқиғаларға қатысты пікіріңіз мен үшін әрқашан да қызықты. Бүгінде салмақты пікірлер мен терең пайым-парасат өте қажет, – деді Саули Ниинистё.
Кездесу соңында тараптар ауыл шаруашылығы, «жасыл» қаржы, энергетика, ғылым және білім, мәдени-гуманитарлық байланыстар салаларындағы екіжақты ынтымақтастық мәселелерін де талқылады.
Аталған кездесуден кейін Нұрсұлтан Назарбаев Финляндияның Құрметті қонақтар кітабына қолтаңба қалдырды.
Мұнан соң Президент сарайының Айналы залында екіжақты құжаттарға қол қою рәсімі өтті. Олардың ішінде ведомствоаралық екі құжат туралы бұған дейін жазған едік. Олар – Қазақстанның Инвестициялар және даму министрлігі мен Финляндияның Көлік қауіпсіздігі жөніндегі агенттігі арасындағы өзара түсіністік туралы меморандум және Қазақстанның Энергетика министрлігі мен Финляндияның Экономикалық даму және қамту министрлігі және Қоршаған орта министрлігі арасында энергетика және «жасыл» экономика саласындағы стратегиялық ынтымақтастық жөніндегі өзара түсіністік туралы меморандум. Аталған құжаттарға Қазақстан тарапынан Сыртқы істер министрі Қайрат Әбдірахманов пен Энергетика министрі Қанат Бозымбаев қол қойды.
Мұнан соң Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев пен Финляндия Республикасының Президенті Саули Ниинистё келіссөздер қорытындысы бойынша бірлескен брифинг өткізді.
Мемлекет басшысы журналистер алдында сөйлеген сөзінде қонақжайлылық көрсеткені үшін Финляндия Президентіне ризашылық білдіріп, екіжақты ынтымақтастықтың 26 жылы ішінде мемлекеттер арасындағы қарым-қатынастар серіктестіктің жоғары деңгейіне жеткенін атап өтті.
– Бүгін біз екіжақты және көпжақты форматтағы ынтымақтастықтың ахуалы мен келешегін егжей-тегжейлі әрі өзара сенім жағдайында талқыладық. Қазақстан мен Финляндия өңірлік және халықаралық саясаттың мейлінше өзекті мәселелерін шешуге қатысты ортақ қағидаттар мен әдістерді ұстанады, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.
Мемлекет басшысы Финляндияның алдағы уақытта Еуропа одағына төрағалық ететініне байланысты, фин тарапының Қазақстан мен Еуропа одағы арасындағы кеңейтілген серіктестік пен ынтымақтастық туралы келісім аясындағы диалогты тереңдетуге белсенді ықпал ететініне сенім білдірді.
Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан – Финляндия ынтымақтастығының табыстылығы мен зор әлеуетін атап өтіп, оны жүзеге асыру үшін барлық жағдай жасалғанын айтты.
– Елдеріміз арасында жоғары деңгейдегі саяси диалог тұрақты түрде өткізіліп келеді. Қолайлы іскерлік ахуал қалыптасуда. Өзара іс-қимылдың шарттық-құқықтық және институционалдық базасы нығаюда. Сондай-ақ тікелей әуе қатынасы орнаған. Осы мүмкіндіктердің бәрін толық пайдалану керек, – деді Қазақстан Президенті.
Мемлекет басшысы жүргізілген келіссөздердің нәтижелеріне арнайы тоқталып, финляндиялық серіктестеріміз екіжақты экономикалық байланыстарды дамытуға мүдделілік танытып отырғанын атап өтті.
– Біз Қазақстан мен Финляндия арасындағы Сауда-экономикалық ынтымақтастық жөніндегі үкіметаралық комиссияның тиімділігін арттыруға, сондай-ақ энергетика, көлік, ауыл шаруашылығы және білім беру салаларында құрылған жұмыс топтарының қызметін жандандыруға уағдаластық. Сонымен қатар біз фин капиталы мен технологиясын Қазақстан экономикасын жаңғырту жөніндегі жобаларға тартудың жаңа мүмкіндіктерін талқыладық, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.
Мемлекет басшысы Қазақстан өңірлеріне Финляндияның «жасыл» экономикадағы үздік тәжірибелерін енгізу жөніндегі жоспарларына тоқталып, тараптар қайта өңдеу саласын, инновациялық және ғылымды қамтитын кәсіпорындарды, сондай-ақ экспортқа арналған өндірісті ынтымақтастықтың басым бағыты ретінде белгілейтінін атап өтті.
Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстанның географиялық жағдайының артықшылықтары жөнінде айтып, Суомидің экспорттық әлеуетін күшейту және фин экономикасының бәсекеге қабілеттігін арттыру жолындағы жаңа мүмкіндіктерге назар аударды.
– Қазақстан мен Финляндияның логистикалық компанияларының қатысуымен екі темір жол бағытының іске қосылуы елдеріміз арасында көлік-транзит альянсын құруға жол ашады, – деді Мемлекет басшысы.
Сонымен қатар Қазақстан Президенті брифингке қатысып отырған журналистерге Финляндияның бизнес өкілдерімен өткен кездесу жөнінде айтып, екі ел арасындағы ынтымақтастыққа серпін беретін жаңа бизнес жобаларға тоқталды.
Соңында Нұрсұлтан Назарбаев келіссөздер қорытындысына жоғары баға беріп, бұл сапар халықтарымыздың игілігі үшін серіктестігімізді одан әрі нығайтып, кеңейте түсетініне сенім білдірді.
Сондай-ақ Мемлекет басшысы «Хиетаниеми» мемориалдық кешеніндегі Батырлар кресті мен маршал Маннергеймнің ескерткішіне гүл дестелерін қою рәсіміне қатысты.
Мемлекет басшысы «Nokiа» компаниясы штаб-пәтерінің таныстырылым алаңына да барды. Компанияның бас директоры Раджив Сури Қазақстан Президентіне жоспарларын айтып, 5G технологиясын енгізудің қыр-сырымен бөлісті.
Жалпы, Nokia Corporation – Финляндияның ұялы телефон өндірісі, ұялы телефондар мен қалтаға салып жүретін дербес компьютерлердің бағдарламасы, IP-желісі және кең жолақты телекоммуникациялық жабдықтар шығаруға бейімделген трансұлттық компаниясы. Компания тарихы 1865 жылдан бастау алады.
Ал 1980 жылдан бастап «Nokiа» компьютерлік технологиялар саласын игеріп, электроника жасау және өндіруде белсенділік таныта бастады. Тіпті 1987 жылы корпорация теледидар өндірісі бойынша Еуропада үшінші орынға шықса, 1992 жылы GSM (Nokia 1011) форматында ең алғашқы цифрлық қалта телефонын шығарды. 1998 жылы «Nokiа» ұялы телефон шығаруда әлемдік көшбасшы атанды.
Әрине, «Nokiа» бизнестің кез келген саласы тәрізді шарықтау мен құлдырауларды бастан өткерді. Маркетингтегі қателіктер, нарықтағы бәсекелестердің белсенділігі, ұсыныстың сұранысқа сәйкес келмеуі тәрізді түйткілдер фин компаниясының қаржылық ахуалы мен беделіне салқынын тигізбей қойған жоқ. Алайда «Nokiа» – өзін мойындата білген компания. 2011-2012 жылдары жаһандық нарықтағы ұялы телефондардың 30 пайызы «Nokiа» компаниясының өнімдері болатын.
Ұялы телефондардың бағдарламалық жабдықтар жасауда ұзақ жылдардан бері «Microsoft» корпорациясымен тығыз қарым-қатынас орнатып, 2013 жылы оған ұялы телефондар өндірісіне бейімделген бизнес-құрылымын сатып жіберді.
«Nokiа» салмақты ғылыми-зерттеулерге де маңыз беріп келеді. Бүгінде компанияның 16 мемлекеттің аумағында орналасқан зерттеу орталықтарында шамамен 37 мың адам жұмыс істейді. Бұл – жалпы қызметкерлердің 27 пайызы.
Қазіргі уақытта компанияның штатындағы қызметкерлердің саны 100 мың адамнан асып жығылады. Ал компания активі 45 млрд еуроға шамалас.
Таныстырылым алаңында Мемлекет басшысына 5G технологиясын енгізу жоспары мен аталған жүйенің артықшылықтары туралы айтылды. Оның ішінде жоғары жылдамдықтың арқасында алыстан басқару тәсілдері, хабар алмасудың соңғы жетістіктері таныстырылды.
Аталған жүйені еліміздің аумағына енгізу жоспары туралы Мемлекет басшысына «Қазақтелеком» АҚ басқарма төрағасы Қуанышбек Есекеев айтып берді.
– Біз «Nokiа» компаниясымен жарты жыл бұрын келісімге келіп, Қазақстанда 5G технологиясын сынақтан өткізуге келістік. Іс жүзінде біз ТМД аумағында аталған жүйені алғашқы болып қолға алып жатырмыз. Қазір Астана мен Ақмола облысы және Алматы қаласы мен Алматы облыстарындағы нүктелер арқылы 5G жүйесі сынақтан өткізілуде. Қазір бүкіл әлем мәлімет алмасу саласында төңкерістердің табалдырығында тұр. 5G – бұл жаңа технология. Ол кәсіпорындарды, медицина нысандарын алыстан басқаруға мүмкіндік береді. Егер осыдан үш жыл бұрын 4G жүйесін енгізуді талқылап жүрген болсақ, қазір 5G жүйесіне көшуге қамданып жатырмыз. Егер, сынақ сәтті өтсе, көп ұзамай тұтастай ел аумағына енгізуге мүмкіндік аламыз, – деді Қ.Есекеев.
Айта кетерлігі, Мемлекет басшысының сапары аясында 2017 жылы Қытай, Қазақстан, Ресей және Финляндия арасында іске қосылған «Шығыс көлік дәлізімен» темір жол арқылы контейнермен жүк жөнелту рәсімі өтті. Бір ескерерлігі, биылғы 8 айдың ішінде аталған бағыт бойынша тасымалданған жүк көлемі тұтас 2017 жылмен салыстырғанда 48 пайызға артқан. Контейнерлік тасымалдау Коувола (Финляндия) – Бусловская (Ресей) – Алтынкөл (Қазақстан) – Сиань (Қытай) бағыты бойынша жүзеге асырылуда.
Жалпы, Мемлекет басшысы сапарының оң нәтижесі мен саяси-экономикалық әсері де көп күттірмесі анық. Бір ғана мысал: Қазақстан Президентінің ресми сапары аясында 600 млн АҚШ долларынан аса сомаға бағаланған ондаған келісімге қол қойылды.
* * *
Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев «Азия-Еуропа» (АСЕМ) форумының XII саммитіне қатысу үшін Брюссель қаласына келді.
Сапар барысында Қазақстан Президенті жоғары деңгейдегі бірқатар екіжақты келіссөздер өткізіп, Еуропаның іскер топтар өкілдерімен кездеседі.
Серік ӘБДІБЕК,
«Егемен Қазақстан» – Хельсинки (Финляндия)