Заманауи компьютер, жылдам интернет желісі...
Өз ойын Елбасының «Болашақта еңбек етіп, өмір сүретіндер мектеп оқушылары, мұғалім оларды қалай тәрбиелесе, Қазақстан сол деңгейде болады. Сондықтан, ұстаздарға жүктелетін міндет ауыр», деген пайымымен сабақтастырған білім басқармасының басшысы Гүлмира Кәрімова бүгінгі таңда білім беру жүйесі жаңаша ойлауға негізделген реформалар кезеңіне қадам басқанын, инфрақұрылымдық дамыту мен жаңартылған мазмұнға көшу басымдық болып табылатынын атап өтті. Бойында ұлттық, отаншылдық рухы жоғары, білімі мен білігі мықты қазақстандықтардың жаңа ұрпағын тәрбиелеу бағытында жергілікті жерде атқарылып жатқан шаралармен таныстырды.
Өңірдегі 505 білім үйі 70 мыңнан астам шәкіртті қабылдауға толық әзір. 9,5 мың бүлдіршін алғаш рет мектеп табалдырығын аттағалы отыр. Күрделі және ағымдағы жөндеу жұмыстарына 540 миллион теңге қарастырылған. Биыл инфрақұрылымдарды жетілдіруге 674 миллион теңге бөлінсе, алдағы екі жылда 820 миллион теңге бағытталмақ. «Мектепке жол» акциясы аясында тұрмысы төмен отбасылардың 8423 баласына әртүрлі көмектер берілген. Тегін ыстық тамақпен осынша оқушы қамтамасыз етіледі. Мектеп жанындағы интернатта тұратын 1566 тәрбиеленуші арнайы бөлінген көліктермен тасымалданады.
Гүлмира Райынбекқызы Петропавл қаласындағы мектептерде орын жетіспейтінін, балалар саны 3044-ке артып отырғанын айта келіп, 1800 орынды оқушылар сарайы салынатынын, оның IT-технологиялармен, роботехникамен жабдықталатынын, қосымша білім алуға жан-жақты жағдай жасалатынын жеткізді.
Өзекті мәселенің бірі ретінде шағын жинақты мектептер (ШЖМ) қатарының артып келе жатқанын атауға болады. Білім басқармасының деректері бойынша, қазір 413 білім үйі осы санатқа жатқызылып, 79 пайызды құраған. Салыстыру үшін айтайық, 2014 жылы 547 мектеп жұмыс істесе, қазір – 505. Биыл 11 бастауыш, 1 негізгі мектеп жабылды. ШЖМ-дегі білім сапасы әлі де талапқа сай еместігі талас тудыра қоймас. Әсіресе, педагогтерді қайта даярлау, жас мамандармен қамту өзекті мәселе саналады. Материалдық-техникалық базасы төмен. Ұйымдастыру әдістері, кәсіби біліктілік оқытудың мазмұнымен үйлесе бермейді. Сондықтан, білім беру проблемаларын дұрыс шешуде ШЖМ-нің жұмысын терең ойластырып, дұрыс жоспарламайынша педагогикалық шығармашылық әлеует қалыптастыру, оқушының пәнге деген қызығушылығын арттыру қиын.
Білім беру саласы мамандарының пайымынша, бұған дейін оқушылардың академиялық білім алуына мән беріліп келсе, енді баланың ойлау қабілетін дамытуға, оқу үдерісіне белсене қатысуға, өзіндік көзқарасын қалыптастыруға, дербес шешім қабылдауға баса назар аударылмақ. Олай болса, заман талабына сай басқару мен білім сапасын жетілдіруде материалдық-техникалық базаның жабдықталуының, озық технологиялардың енгізілуінің орны ерекше. Аудандық оқу бөлімдері мен мектеп директорлары нақты жағдайларға негізделген әдіс-тәсілдер мен шараларды басшылыққа ала отырып, педагогикалық ұжымдарды жаңа талаптар үдерісіне икемдей білу міндетін бір сәт те естен шығармаулары керек. 169 мил-лион теңгеге мультимедиялық құралдар, 103 миллион теңгеге кең жолақты интернет желісі орнатылғанымен, істің жайы әлі де көңіл көншітпейтінін ата-аналар мен мұғалімдер тарапынан жиі естиміз. 1, 2, 5 және 7 сынып оқушыларының жаңартылған мазмұндағы білім алуға көшетінін, мектеп бағдарламасы бірнеше жаңа пәнмен толығатынын, 3 және 4 сынып оқушылары үшін «Ақпараттық байланыс технологиялары» пәнінің енгізілетінін ескерсек, шетін мәселелерді кешенді түрде шешпей болмайды.
Мектеп формасы, оқулық, маман жеткілікті ме?
Ата-аналар мен оқушылар үшін жылда қайталанатын «бас ауруларының» біріншісі – мектеп формасы. Білім және ғылым министрінің «Орта білім беру үшін міндетті мектеп формасына қойылатын талаптарды бекіту туралы» бұйрығына сәйкес, оқушылар мектеп формасымен толық қамтамасыз етілген. Десек те, ата-аналар тарапынан тігу сапасына қатысты арыз-шағымдар түскен емес деген тұжырымдарымен келісу қиын. Мектеп формалары келісімшарт бойынша тігілгенімен, сапа мен баға қолжетімділігі бәрін қанағаттандыра бермейтініне көзіміз жетті. Әсіресе, аз қамтылған, көп балалы отбасылар үшін ауыр соғып отырған жайы бар. «Северный» тұрмыстық үйі ішінде орналасқан «Snis Fэishen» фирмасында кезек қатары қалың. Алдын ала тапсырыс берілсе, 30 пайыздық жеңілдік қарастырылғаны құптарлық. Мұндағылар кешенді формалы киімнің 22-25 мың тұратынын шикізаттың Ресейден әкелінуімен байланыстырады. Бұрынғы «Комсомолка», қазіргі «Прогресс» фабрикасы оқушылардың бірдей формалы киімдерін тігуді тоқтатыпты. Оның себебін сұрағанымызда, технолог Райхан Сағындықова кәсіпорынның күштік құрылымдар үшін киім тігетін салалық кәсіпорынға бейімделуімен түсіндірді. Балалар пальтосы мен күртешесін талапқа сай тігіп жүрсе де, оқушылар формасына тапсырыс қабылдамайтыны түсініксіз.
Ал әзірге атауы ілінбеген, шалғайда орналасқандықтан табуы қиямет, бірақ атағы дардай тігін фабрикасы оқушылардың формалы киімдерін дайындағанымен, тапсырысты Астанадан ғана қабылдайтын болып шықты. Кәсіпорынның атқарушы директоры Александр Белоконенко фабриканың құрылғанына жарты жыл ғана болғанын, тапсырыстың көптігінен үлгере алмай жатқандарын көлденең тартты. Өнімдерінің сапасында мін жоқ. Бағасына келетін болсақ, әркімнің қалтасы көтере бермейтіні анық. Мәселен, «Сокирко» фирмасында оқушы галстугі 700-800 теңге болса, мұнда 1300-1800 теңгеге жетеғабыл.
Жеңіл өнеркәсіпті, оның ішінде балалар киімін тігу үдерісін дамытпайынша, бағаның қолжетімділігі туралы айтудың өзі артық сияқты.
Екіншісі, оқулықтар мен оқу құралдары жайында. Биыл бұл салада біршама ілгерілеушіліктің, алға ұмтылыстың бары байқалады. Жергілікті қазынадан 900 мил-лион теңге бөлініп, 18 баспамен 233 келісімшарт жасалған. Қажетті 677 мың оқулықтың 60 пайызы алынған. Осы бағыттағы жұмыстар әлі де ширатуды, жеделділікті қажет ететінін «Мағжан» кітап дүкенінде болғанымызда аңғардық. Осында кездестірген ата-аналармен сөйлескенімізде, тегін оқулықтар кей жағдайда оқу жылы басталғаннан кейін таратылатынына, тіпті қаражатқа да таппайтындарына алаңдаушылық білдірді. Тапсырыс беру, тасып-жеткізу жүйесіне ертерек қамданса деген өтініштерін айтты. «Атамұра» баспасымен тығыз байланыс орнатқан дүкенде оқулықтар мен оқу құралдары мол болғанымен, ғимарат өте тар. Сол сияқты, оқулықтардың бағасы қымбат деген уәждің де жаны бар сияқты. Мәселен, «Әліппенің» орнына алғаш рет қолданысқа енгізілетін «Сауат ашу» кітабы – 2200, жұқалтаң «Көркем еңбек» кітабы 1300 теңге тұрады.
Үшіншісі, жас мамандар тапшылығы. Бұл – көкейкесті проблеманың бірегейі. Мәселе аймақ басшысы Құмар Ақсақалов төрағалық еткен жиында арнайы қаралып, кемшіліктерді түзетудің жолдары атап көрсетілген болатын. Қазір білім саласында 10247 мұғалім еңбек етсе, 59,5 пайызы жоғары және бірінші санатты иеленген. Әлі 74 штат бос тұр. Оның ішінде 19 математик, 11 ағылшын тілі, 12 орыс тілі мен әдебиеті, 8 бас-тауыш мектеп мұғалімі, 6 физика, 5 химия пәні маманы жетіспейді. Қазіргі таңда 228 мұғалім жұмысқа қабылданыпты. Алайда, олардың көбі елді мекендерге бара бермейтіні, тұрақтамайтыны, қалыпты әлеуметтік жағдайдың жасалмайтыны жасырын емес. Жастар үлесінің 3,8 пайыздан аспайтыны да ойландырмай қоймайды.
Осы жерде педагог тапшылығы толық шешілмей отырғанда жаратылыстану-математика бағыттары бойынша ағылшын тілінде оқытатын мұғалімдерді дайындау жайы қалай деген заңды сұрақ туары анық. Аталған циклдің 159 мұғалімі ағылшын тілін оқыту курсынан өтуде. 96 ұстаз сертификат алған. Тағы 452 мұғалім әзірліктерін шыңдамақ. 57 мектепте қанатқақты факультативтік курстар жүргізіледі. Оның нәтижесі нақты қолданыстағы тәжірибеде белгілі болады. Әзірге сенімнен гөрі күдік басым.
Өмір ЕСҚАЛИ,
«Егемен Қазақстан»
Солтүстік Қазақстан облысы
