Джоахим Коягазомо экожүйені сақтау үшін жаңғырмалы энергия көздерін енгізу мен дамытудың маңыздылығына тоқталды. «Орталық Африка Республикасы экожүйені қорғап, оны дұрыс басқаруды көздейді. Мемлекетіміз 5,4 млн гектар экваторлық ылғалды қалың орманға ие, оның 3,5 миллион гектары арнайы бақыланады. Жаңғырмалы энергия көздерін енгізу еліміздің дамуы мен ормандарды сақтауға қажетті. Тұрақты прогресс ірі қалалар жанындағы орманды аудандардың қысқаруына әкелді. ЭКСПО-2017 көрмесі жасыл энергетика саласында тәжірибе алмасуға мүмкіндік берді», деді ол.
Жиынның ресми бөлімінде Қазақстан тарапынан Білім және ғылым министрлігінің жауапты хатшысы Арын Өрсариев ЭКСПО-2017 көрмесіне қатысушы мемлекеттердің жобалары мен жетістіктері Қазақстан үшін пайдалы әрі әлемдік экономиканың дамуына және қоршаған ортаны сақтауға ықпал ететіндігіне сенім білдірді. «Болашақ энергиясы» тақырыбындағы көрме энергетикалық ресурстардың жойылуы және қоршаған ортаның ластануы мәселелерін шешуді мақсат еткен халықаралық қауымдастық үшін маңызды. 2013 жылы Қазақстан жасыл экономикаға көшу тұжырымдамасын қабылдады. Жыл сайын ІЖӨ-нің 2 пайызы көлеміндегі қаражатты «жасыл жаңартуды» инвестициялауға ниеттіміз», деді министрлік өкілі. Ол өз сөзінде еліміздің Орталық Африка Республикасымен мақсатты экономикалық ынтымақтастықты дамытуға мүдделі екендігін атап өтті.
«Болашақтың энергиясын» қолдайды
Біріккен Ұлттар Ұйымы қоршаған ортаны қорғау күніне орай «Болашақты таза энергиямен қамтамасыз етудің мүмкіндіктері мен шешімдері» тақырыбында жиын өткізді. ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесіндегі Швейцария павильонында ұйымдастырылған басқосуда әлемдегі алғашқы күн энергиясынан қуат алатын «Solar Impulse» ұшағының бірінші ұшқышы Бертран Пикар сөз сөйледі. Ол өз жетістігімен, ұшақтың артықшылығымен бөлісті. Қазіргі таңда 20 мың метрлік биіктікті бағындырған «тоқтамайтын» ұшақпен қалаған жеріңізге аялдаусыз баруға болады. бұл техника күн энергиясынан қуат алып, күндіз-түні ұша береді екен.
«Мен бұл жолды 2002 жылы бастадым, жетістікке жетуіме 12 жыл уақытым кетті. Осы уақытымды қажырлы команда, қайтарымсыз қаржы, тоқтаусыз мүмкіндік үшін ғана жұмсадым. Нәтижесінде әлемге жаңа мүмкіндік сыйладық. Соған рухымыз жеткеніне қуанамын. Шын мәнісінде біз барлығын нөлден бастаған едік», деген Бертран Пикар алғашқы сапары Әбу-Дабидан басталғанын, енді дүние жүзін тағы бір аралап шығуды мақсат ететіндігін айтты.
Осы жиында БҰҰ Қоршаған орта жөніндегі бағдарлама жетекшісі Эрик Солхейм Қазақстанның «Болашақтың энергиясы» жобасын қолдауға дайын екендіктерін мәлімдеді. «Қазіргі уақытта Қазақстанның энергетикалық әлеуетін көтеріп отырған – көмір. Өкінішке қарай, оның қоршаған ортаға, денсаулыққа, ауаға келтіретін шығыны мен зияны көп. Соның салдарынан көмірден түскен қаржы өзін ақтамайды. Бұл мәселені шешудің бір жолы осыдан екі жыл бұрын ойлап табылған. Мысалы, Данияда энергия 100 пайыз жел генераторлары арқылы алынады. Сонымен бірге, қытайлар да жаңғырмалы энергия көздерін пайдаланады. Сол секілді, Қазақстанның да бұл салада мүмкіндіктері үлкен. Сондықтан біз осында келіп, Қазақ елінің «Болашақтың энергиясы» жобасын қолдауға дайын екенімізді жеткіздік», деді Эрик Солхейм.
Оның айтуынша, ешкім өзінен бастамаса, экономика да, әлеуметтік мәселе де ешқашан өздігінен өзгермейді. Ал әлденені өзгерту қай кезде де оңай болмайды. Әсіресе, энергия мен экологиялық мәселеде өзгелердің көзқарасын өзгерту қиын. «Көмір шахталарында қызмет ететін кеншілерге бұл мәселені түсіндірудің өзі оңай емес. Дегенмен, бұл мәселені тезірек шешу экономикаға да, экологияға да оң әсерін тигізеді. Мен Малайзияда болғанымда, онда да дәл қазіргі Қазақстандағыдай жағдай орын алып отырғанын көрдім. Біз көптеген көмір өндіруші компаниялардың өкілдерімен кездестік. Олардың өзі қазіргі кезде көзқарастарын өзгерте бастаған, таза энергияға бет бұрғылары келеді», деген БҰҰ өкілі қоршаған ортаны қорғау мәселесінде еліміздің Арал, Каспий теңіздері аумақтарында да ойланарлық проблемалар бар екенін айтты.
«Нұр әлемнің» миллионыншы мейманы
ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесі қалашығының қақ ортасындағы Қазақстанның «Нұр Әлем» павильонына келген миллионыншы қонақ тіркелді. Бұл нысан көрме басталғалы бері көрермен ең көп баратын павильондардың көшін бастап тұр. Алып сфера күн сайын 10 мыңнан 28 мыңға дейін адам қабылдайды. Көрме кезінде, яғни жаз айларында онда елуге тарта мемлекет және үкімет басшылары барды.
Қазақстанның ұлттық павильоны – «Нұр әлем» – ЭКСПО-2017 көрмесінің сәулеттік символы. Әлемдегі ең үлкен сфералық нысанның диаметрі – 80 метр, ал биіктігі 100 метрге тең. Құрылымның қасбетінде күн энергиясын электр қуатына түрлендіретін фотовольтаикалық элементтердің бірігуі ойластырылған. Сонымен қатар, сфераның жоғарғы жағында 2 жел генераторы орнатылған.
Ханзададан сыйлық алған қыз
ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесіндегі Малайзия павильонының 450 мыңыншы қонағы анықталды. Ол – алты жастағы Элвира Маратова. Әжесімен бірге Астанадағы көрмеге келген жеткіншек мемлекеттің мұрагер ханзадасы Тенгку Амир Шахтың қолынан бағалы сыйлық алды.
«Мен Малайзия павильонына бірінші рет келдім. Өз достарымнан осы павильон көңілді әрі қызықты екенін естіп, әжемді осында келуге көндірдім. Бірақ, мен бұл жерден Малайзия ханзадасын кездестіремін және оның қолынан сыйлық аламын деп ойлаған жоқпын. Сондықтан, Малайзия павильонына барудың өзі мен үшін керемет болды», деді Элвира қуанышын жасыра алмай.
Малайзия павильонының жастарға арналған апталығына арнайы келген ханзада Тенгку Амир Шах павильон ұжымына нәтижелі жұмыстары үшін алғысын айтты.
Әлемдегі ең жүйрік көлік елордада
ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесіндегі Ұлыбритания павильонына әлемдегі ең жүйрік автокөліктің нобайы жеткізілді. Ерекше техниканы құрастырған «Bloodhound SSC» компаниясының өкілі Джесвандт Сингх Санди машинаның үш қозғалтқыштан тұратынын айтты. Олар – зымырандық, ұшақтық турбо-қозғалтқыш және әдеттегі автомобильдік.
«Зымырандық қозғалтқыш шаш бояу үшін қолданылатын тотыққан қышқылдармен жұмыс істейді. Тежегішті басқанда машинаның аэромобильдік ерекшеліктері секундына 70 мильде тоқтауға мүмкіндік береді. Содан кейін автомобиль қалыпты режімге ауысады», деген ол көліктің сағатына 200 миль жылдамдықпен жүре алатынын жеткізді.
«Біздің команда сағатына 1000 миль жылдамдықтағы рекордты бұзғысы келеді. Бұл жобаны өткен жылы іске қостық, қазірдің өзінде жылдамдықты 200 миль/сағаттан асырдық. Қазан айында Оңтүстік Африка Республикасына аппаратты тестілеуге барамыз және онда көлікті 800 миль/сағат жылдамдықпен айдап көргіміз келеді. Бір жылдан кейін 1000 миль/сағат рекордын өзгертуге тырысамыз», деді Д.Санди.
Автокөлік бензинмен жүреді екен. «Бізден баламалы энергиямен жүретін машина құрастырдыңыздар ма деп жиі сұрайды. Ал бұл жобаның басты мақсаты – білім беру. Біз барша әлемдегі жас ұрпақтың назарын ғылымға, инженерияға, жаңа технологияларға аударғымыз келеді», деді компания өкілі.
Топтаманы әзірлеген
Асхат РАЙҚҰЛ,
«Егемен Қазақстан»
Суреттерді түсірген
Орынбай Балмұрат,
«Егемен Қазақстан»