«Он екі жасымнан кім көрінгенге жалданып, неше жыл қаңғырып, азап шегіп өскен жетім едім мен. Өмір талқысын көп көріп, қатыгез заманның зардабын мол шектім.
Менің ел қатарына қосылуыма, жетім тұрмыстан жетіккен өмірге көшуіме себепкер болған, мерейімді үстем етіп, өзімді биік басқышқа көтерген – «Еңбекшіл қазақ», қазіргі «Социалистік Қазақстан». Осы коллективте жүріп творчестволық жұмысқа жолдама алдым. Қазақстанның көрнекті жазушылары Сәкенмен, Бейімбетпен, Ілияспен, Сәбитпен, Ғабитпен, Ғабиденмен мен сол редакцияда дидарласқан едім. Жазушы деген халықты мейлінше кішіпейіл болуға шақыратын осы газет еді.
Адам қиналған шақта өткен өмір жолын, тіршіліктегі достары мен дұшпандарын көз алдына елестетіп, өміріне өшпес із қалдырған коллективін қимайды екен. Бүгін мен де сондай халдемін...
Мен қазір ажал төсегіндемін. Рак деген бір кесел алды-артыма қаратпай тойымсыз ажалдың аранына тастап жібергелі тұр. Ендігі өмірімді сағаттармен ғана санап жатырмын. Биылғы 1 май мейрамына жетер-жетпесім нәгүмән.
Ойларым, жоспарым көп еді. Қайтейін... «Қалмақан сасай тартты» деген сын сөздер мені толғандырмай жүрген жоқ еді. Сыр елін, өзімнің сүйікті жерімді байыптап, зерттеп, оның ұлылығын қағазға түсірсем деп жүретінмін. Соңғы 7-8 жыл бойы ішіме дерт айналды да бойкүйез қалыпқа түстім. Қаламым суып қалды. Ақыры келіп мынадай ауруға жолықтым.
Жоспарым көп, ізденісім аз. Көп өмірім «Мың бір түнге» сарқылып болды.
Одан басқа сүйекті шығармаларым деп «Қажымұқан» мен «Келес қызын» және әр жылдары жазған өлеңдерімді ғана айта аламын...
Қош болыңдар. Өмірге, бүгінгі ұрпаққа қарыздар боп кетіп барамын.
Қалқаман Әбдіқадіров.
27 сәуір, 1964 жыл. Шиелі».
Жазушының жан сыры осындай. Қалмақан Әбдіқадіров өзі айтқандай тағдырдың қатал тартуын буыны қатып, бұғанасы бекімей жатып-ақ көрген. Жалданып жүріп жан баққан. Біреудің есігін күзетіп жүріп күнелткен. 22 жасында «Еңбекшіл қазақтың» табалдырығынан аттайды. Онда да бірден журналистік қызметке қабылданбаған. Тіпті, корректор да болмаған. Бар-жоғы көшірлік жұмыс істеген. Яғни, ат айдаушы болған. Ең алғашқы өлеңі «Сырдария» осы басылым бетінде жарияланған. Жоғарыдағы хатында айтқандай, сонан кейін барып қана шығармашылық жұмысқа жолдама алыпты. Ажалмен бетпе-бет келіп, әзірейіл періштенің демін жан-тәнімен сезген қаламгер өзін қатарға қосқан ұжымын есіне алып, қимай қоштасып, тізе қосып бірге жұмыс істеген әріптестерінің бейнесін санасында және бір жаңғыртыпты-ау.
Қазақ әдебиеті мен руханиятына өлшеусіз үлес қосып, артында өшпес із қалдырса да жазушының өз-өзіне көңілі толмағанын, әлі де атқарылар талай жоспары болғанын хаттан анық байқаймыз. «Бір кем дүние» дегеніңіз осы ғой...
Ержан БАЙТІЛЕС,
«Егемен Қазақстан»
Қызылорда облысы
