Соңғы кездері біздің қоғам онлайн қарыз беру деген мәселеге тап болып отыр. Мұндай қарыз беретін шағын компаниялардың жылдық пайыздық өсімдері 700-ден 1000 пайызға дейін. Айыппұл мен төлемақы өсімі де шектеусіз. Қарыз алу үшін онлайн компанияның сайттарындағы талаптарын компьютерде басып, керекті соманы алып жүре бересің. Осының өзі түрлі күдік тудыратыны сөзсіз. Өйткені онлайн компаниялар қарыз алушының төлем мүмкіндіктерін тексермей қалай береді? Тіпті қарыз алушының бұрынғы несиелік тарихы дұрыс болмаса да қарыз берілетіні айтылған. Сонда бұл «не қылған батпан құйрық, айдалада жатқан құйрық» деген ой келеді.
Клиенттің құжаттары тексерілмей, өзін көрмей (мас күйінде ме немесе есірткі шегіп алған жоқ па?) үлкен қаражатты ұстата салу деген қайдан шыққан? Мүмкін ол адамға басқа біреулер компьютер түймешелерін зорлықпен басқызып тұрған шығар?..
Қазақстан Республикасының «Шағын қаражат ұйымдары туралы» Заңында мұндай операцияларды реттеу және осындай компаниялардың клиенттерін қорғау қарастырылмаған. Бұл – аталмыш онлайн компаниялар заңнан және мемлекеттік реттеуден тыс әрекет етеді деген сөз. Сонымен қатар онлайн компаниялар клиенттерінің кредиттік карталарының барлық деректерін (соның ішінде қорғалатын кодтарын), сондай-ақ ешқандай келісімсіз несиелік тарихтарын тегіс жазып алады екен. Ал бұл дегеніңіз Қазақстан Республикасының «Несиелік бюро және несиелік тарихты жасау» Заңындағы 25-баптың талабын бұзып тұр.
Осыны көрген соң біз қоғамда азаматтар мен онлайн компаниялар арасында ертеңгі күні талай жайттар тууы мүмкін екенін болжап, алдын алу үшін заң талаптарына қайшы жасалып жатқан қаржылық операциялардың әрекеттерін тексеруді өтініп Бас прокурор Қайрат Қожамжаровтың атына депутаттық сауал жолдадық.
Сергей ЕРШОВ,
Сенат депутаты
