Бүгінде «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты Елбасы Жолдауындағы он міндеттің барлығы да цифрландыруға негізделген. Еңбек және әлеуметтік саланы цифрлы жаңғырту «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасы аясында жүзеге асырылады. Осы ретте, вице-министр С.Жақыпова болашақта үш әлеуметтік қызмет, яғни жасына байланысты зейнетақы тағайындау, базалық зейнетақы төлемдері мен БЖЗҚ-дан төленетін зейнетақы бойынша құжаттарды қабылдау «бір өтініш» қағидасымен жүзеге асырылатынын атап өтті.
Бүгінде «Еңбек және әлеуметтік саланы цифрландыру» тақырыбы өз кезегінде әлеуметтік көмекке мұқтаж жандар үшін сенімді серпін екені рас. Цифрлы технологияларды кең ауқымда енгізу бойынша Елбасы тапсырмасын орындау мақсатында еңбек және әлеуметтік қамсыздандыру саласында 7 бағытта жоғары технологияға негізделген жобалар қолға алынды. С.Жақыпованың мәлімдеуінше, электронды еңбек биржасы, еңбек келісімшарттарын электронды тіркеу, өз-өзін еңбекпен қамтығандарды электронды тіркеу, бақылауды ұйымдастыруға электронды рұқсатнама беру, электронды әлеуметтік-медициналық сараптама, әлеуметтік қызметтердің электронды порталы, мұқтаж азаматтардың әлеуметтік регистрі сынды жаңа жобалар болашақта бірыңғай ақпараттық жүйе арқылы қазақстандықтарды дүниеге келген күнінен бастап өмір бойы «сүйемелдемек». Сондай-ақ барлық кезеңде автоматтандырылған қызметтер көрсетуге мүмкіндік береді.
Жиын барысында вице-министр мүгедектік пен еңбекке қабілеттіліктен айырылу деңгейін белгілеудің жаңа ережелеріне тоқталды. «Біз осы саладағы қызметтерді композиттік форматта көрсетуге көшіруді жүзеге асырдық. Егер бұрын мүгедектікті белгілеу, жәрдемақыларды тағайындау және еңбек ету қабілетінен айырылған жағдайда әлеуметтік төлем алу үшін адам үш ұйымға жүгінген болса, қазір тек бір ұйымға жүгінеді. Келешекте бұл өтініштер электронды түрде е-gov арқылы қабылданатын болады, яғни медициналық-әлеуметтік сараптама өтініш берушінің жеке қатысуынсыз жүзеге асырылады деп жоспарлап отырмыз. Бұл сондай-ақ адами факторды жояды және сыбайлас жемқорлық қатерлерін төмендетеді», деді ол.
Бұдан кейін бірер айда өз тиімділігін көрсетіп үлгерген электронды еңбек биржасына тоқталған вице-министр оның базасында өзін-өзі жұмыспен қамтыған барлық адамдар үшін мемлекеттік кіріс органдарында оңайлатылған «тіркелу-рәсімделу» механизмі іске қосылатындығын атап өтті. Алдағы уақытта жұмыс берушілер мен жұмыскерлердің еңбек шарттарын бірыңғай есепке алу жүйесі енгізілмек. Мысалы, биржаның алғашқы нәтижелеріне назар салатын болсақ, бір жарым айдың өзінде ол арқылы 15 мың жұмыс іздеуші өздерінің мамандығы мен өтіліне сай келетін жұмыс тапқан. «Бүгінде электронды биржада 8 мыңнан астам түйіндеме және 30 мыңнан астам бос жұмыс орны орналастырылған, яғни биржа жұмыс істеп тұр, оған қоса барлық 199 жұмыспен қамту орталығы, жұмысқа орналасу жөніндегі 10-нан астам интернет алаңы және келесі жылдан бастап іске кіріспек жұмыспен қамту жеке агенттіктерінің саны шамамен екі есеге өседі», дейді С.Жақыпова.
Тағы бір айта кетер жағымды жаңалық, бұдан былай электронды форматқа ауыстырылған еңбек шарттары қағаз түріндегі еңбек кітапшаларынан бас тартуға мүмкіндік бермек. Алдағы уақытта цифрланған еңбек шарттары азаматтардың кірістерін жалпыға бірдей декларациялауды енгізу үшін негіз болмақ.
Әрине бір күнде бұл механизмдер өз нәтижелерін бере қоймас, дейді С.Жақыпова. Алайда көрсетілетін қызметтер көлемі тұрақты түрде өсуде. «Осы жылы 19 млн-нан астам қызмет, оның ішінде 17 пайызы e-gov порталы арқылы көрсетілген. Барлық қызмет алушылар бойынша деректер онлайн режімде жаңартылып, азаматтардың әлеуметтік құқықтарын қамсыздандыруды мониторингілеуге және қажет болған жағдайда релевантты шешімдер қабылдауға мүмкіндік береді», деді ол.
Бұдан кейін әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысты айтып өткен вице-министр мемлекеттік әлеуметтік сақтандандыру қорына төленетін жарналарға тұрақты түрде мониторинг жүргізу арқылы кәсіпорындардың жалақы бойынша, әрбір жұмыскердің бюджеттік емес қорларға міндетті төлемдері бойынша берешегін айқындау мүмкіндігі бар екендігін мәлімдеді. Әзірге бұл ақпарат тек әкімдіктер мен мемлекеттік кірістер комитетіне берілген.
С.Жақыпова сондай-ақ әлеуметтік көмек жүйесіне қатысты мәселелерге тоқталды. Мәселен, бұрынғы атаулы әлеуметтік көмектің, балаларға берілетін мемлекеттік жәрдемақы мен көп балалы отбасыларға көрсетілетін арнаулы мемлекеттік көмектің орнына жыл басынан бастап жаңа форматтағы атаулы әлеуметтік көмек енгізілген болатын. «Оны алу үшін азаматтар жұмыспен қамту орталықтарына жүгінетін болады. Бұдан әрі атаулы әлеуметтік көмекті өтініш беру емес, проактивті тәсіл арқылы көрсету жоспарлануда, яғни әлеуметтік қызметтер мемлекеттік қолдау шараларын өмірлік қиын жағдайға тап болған адамның жүгінуін күтпей-ақ көрсететін болады», дейді С.Жақыпова.
Мирас АСАН,
«Егемен Қазақстан»
