«Егеменнің» Алматыдағы бөлімшесін арнайы іздеп келген Әбдібек Шүкірбеков есімді оқырманның әңгімесі еріксіз таңғалдырды. Жасы жетпістің сегізіне келген ол бар өмірін темір жол жұмысына арнаған осы саланың ардагері екен. Жиырма алты жыл бұрын басынан өткен қызық оқиғаны баяндап берді. Ақсақал айтқан жайтты қаз-қалпында қағазға түсірдік.
Темір жол ардагері 1992 жылдың сегізінші желтоқсанға менің ойымнан бір сәтке де ұмытылған емес дейді. Айтуынша, дәл сол күні өмірлік жолдасы Сақыпжамал Кәдірбайқызымен бірге «Мәскеу-Алматы» бағытындағы №8 пойызға мініп Алматыға келе жатқан. Өздері отырған вагон нөмірі де дәл бүгінгідей есінде. Оныншы вагон. Қас-қарайып қалған шақта Ақтөбе маңындағы «Берсүгір» разъезіне тоқтаған жүрдек пойыз мұнда ұзақ кідіреді. Өзі темір жол машинисі болған соң байыз тауып отыра алмаған ол мұнда ұзақ тұрудың себебін білмек болып далаға шығады. Пойыздың қыр-сырын бес саусағындай білетін 1-ші дәрежелі машинист кестеде көрсетілмеген маңға тоқтаудың астарында бір шикіліктің барын аңғарады. Бекет дейтіндей үлкен бекет те емес. Өздерінен басқа жан баласы жоқ. Ал пойызда жоқ дегенде мыңнан астам жолаушы бар. Сол жерде танысқан пойыздың электр-механигі орыс жігіті Димка екеуі машинистер отырған вагонға енеді. Қызықтың көкесі сонда басталыпты.
«Машинистердің кабинасына кіріп жағамды ұстадым. Ортада жалғыз шөлмек жатыр. Ал бәріміз сеніп келе жатқан пойыз жүргізушілері ішімдікке сылқия тойып алып, екі жерде ұйқыға кеткен. Оятпақ болғанымда шіркіндерің міз бақпады. Пойызда қамсыз келе жатқан жолаушылар тағдырына алаңдаған олар жоқ. Көп бөгелуге болмайды. Қыс айында Батыс өңірінің ауа райын білесіздер. Енді біраз кідірсек пойызды боран үрлеп тастауы әбден мүмкін. Машинистерден қайран болмасын біліп, қарекетке көштім. Апыл-ғұпыл пойыздағы телефонмен Ақтөбе-Шалқар бөлімінің диспетчеріне хабарласып болған жайтты баяндадым. Өзімнің тәжірибелі машинист маман екенімді де айттым. Телефоннан аңдағанымдай, кезекші бөлімдегілердің әбден дегбірі қашты. Өйткені мұнда көлік мүлде келе алмайтын еді. Қаншама адамның тағдыры қыл үстінде тұр. Уақыт тығыз. Кезекші бөлімдегілердің өтінішімен пойызды 40 шақырым жердегі «Қайыр» бекетіне дейін жүргізіп баруыма тура келді. Димка екеуміз әр вагондағы тежеуіштердің жеке-жеке ауасын шығарып, бірер сағат әлек болдық. Тұтқа арқылы диспетчерге пойыздың дайын екенін айтып, сигнал ашуын сұрадым. Содан кейін әупірімдеп жолға шықтық. Жолдағы арпалысты айтып тауыса алмайсың. Әлгі машинистердің бірі тізгінде бөтен адам отырғанын сезген болуы керек, ұйқылы-ояу күйде маған ауыр кілтті лақтырып қалды. Абырой болғанда ауыр темір шеке тұсымды жай ғана жанап өтті».
Қаһарманымыздың сөзіне сенсек, машинист бөлмесіндегі бұл жайттан көп жолаушылардың мүлде хабары болмапты. Жұртты да дүрліктіріп алмау қажет. Тәуекелдің салмағы тіпті ауыр. Бұл аймақтағы пойыз жолдарының сырын жетік білмейтін Шүкірбеков сағатына 40 шақырым жылдамдықпен келесі бекетке жолаушыларды дін-аман жеткізіпті. Осы сәтті ол былайша суреттейді:
«Қара терге малындым. Иығымдағы жүктің салмағы ауыр еді. Қырық шақырым жердегі «Қайыр» бекетіне пойызды аман-сау жеткізгенімде төбем көкке жетті. Пойыз басшылары бастаған бір топ жауапты мамандар қаумалап қарсы алып, ризашылығын білдіріп жатты. Әлгі машинистердің бірі оянып кешірім сұрады. Өмір бойы қарыздар екенін айтып, жанары жасқа шыланды. Дегенмен бұл оқиғаны осы саланың айналасындағы жергілікті мамандар ғана білді. Бұл әңгіме жоғарыға жетсе талай адамның басына тықыр таянар еді. Сондықтан еш жерге жария етпей жылы жауып қоюға тура келді. Жалғыз мен ғана емес, жауапты сәтте жанкештілік танытқан пойыздың электр-механигі Димка Шуприннің еңбегі де ерен», дейді кейіпкеріміз.
Арада біраз жылдар өткен соң біз жай ғана әңгіме етіп отырған бұл жайт бір романға арқау боларлық оқиға. Сын сағатта қарапайым азаматтар осындай батыл қадамға бармағанда жолаушылар өмірі не болатынын парықтай беріңіз. Бір қызығы Әбдібек Шүкірбеков пойыздағы өз орнына оралғанда түк сезбеген жұбайы Сақыпжамал «қайда болдың?» деп сұрапты. Болған жайды баяндағанда сенер-сенбесін білмепті.
«Әлдеқашан ұмыт болған бұл сәт, менің жадымда әлі күнге жаңғырып тұр. Кім біледі, уақытында айтылмаған соң жай ойдан құралған әңгімедей көрінетін болар. Өмір бойы темір жол саласында еңбек еттім. Кезінде, Алматы темір жолының локомотив бөлімшесінде басшылық қызметте болдым. Мақсатым өткенді мақтан қылу емес, 92-жылдың 8 желтоқсан күні «Мәскеу – Алматы» пойызына мінген мыңдаған жолаушы сол оқиғаны білер ме екен, сонда алдымнан шыққан Ақтөбе темір жол бөлімшесінің басшысы Борис Есенаманов бастаған азаматтар қайда жүр деген сауал мазалайды» дейді ол бір уақыт. Неге екенін қайдам, қарт теміржолшы сол күнгі оқиғаны әлі күнге жадынан шығарған емес. Өйткені ол тосыннан болған бұл өзгеше ісін тәуелсіздіктің бір жылдығына арнаған тартуым болар деп балапты да қойыпты.
Сол күні жол үстінде болған мың тағдыр, қаншама отбасы осы оқиғаны білер болса Әбдібек Шүкірбековке мәңгілік қарыздар екенін түсінер ме еді?!
Біздің ойымызда, боран өтіндегі вагондар...
Арман ОКТЯБРЬ,
«Егемен Қазақстан»
АЛМАТЫ
