Ортақ өзендегі бірлескен жоба
Депутаттар, сонымен қатар валюталық реттеу және валюталық бақылау, құқық қорғау саласындағы кезекті реформалар, балалардың денсаулығы мен дамуына зардабын тигізетін ақпараттан қорғау жөніндегі заң жобаларын қабылдады.
Қазақстан мен Қытай тарапынан Қорғас өзенінде «Шүкірбұлақ (Алмалы)» бірлескен сел ұстайтын бөгет салуға ерекше мән беріліп отыр. Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, Үкімет өткен жылы аталған жобаны бірлесе жүзеге асыру мақсатында Қытай үкіметімен келісімге келген. Жобаның жалпы құны – 11,7 млрд теңге. Көрсетілген қаржыны Қазақстан мен Қытай теңдей бөліп шығарады.
Заң жобасы бойынша сенаторлар алдында баяндама жасаған Ішкі істер министрінің орынбасары Юрий Ильин жоба басталғалы жағалау бекітіліп, жол төселіп, қосалқы ғимараттар тұрғызылғанын айтты.
– 2013-2017 жылдар аралығында аталған жобаны жүзеге асыруға республикалық бюджеттен 6 млрд 872 млн теңге бөлінсе, 2018 жылдың бюджетінде 3 млрд 875 млн теңге қаралған, – деді Ішкі істер министрінің орынбасары.
Заң жобасы бойынша қосымша баяндама жасаған сенатор Мұхтар Құл-Мұхаммед аталған өзеннің ерекшеліктеріне тоқталып өтті.
– Қорғас – үлкен трансшекаралық өзен. Бұл екі үлкен мемлекеттің арасындағы шекараны айқындайды, оның үстіне мінезі бар өзен. Оның тек қана Қазақстан жағындағы бөлігінде үлкенді-кішілі қырыққа жуық көл бар. Осы көлдер көктемгі су тасқыны кезінде екі жаққа да бірдей қауіп төндіруі әбден мүмкін. Екіншіден, «Қорғас» – Қазақстандағы үлкен кеден бекеті. Бұдан аса ауқымды көлемде жүк тасымалы өтеді. Үшіншіден, кеден бекетінің түбінде халықаралық мәні бар ауқымды құрғақ порт салынуда. Осы жерде 100 мың адам тұруға лайықталған жаңа қала бой көтеріп келеді. Осы себептерге байланысты «Қорғас» өзені көктемде екі жаққа қауіп төндірмеуі үшін Елбасымыздың Үкіметке берген тапсырмасына сәйкес мемлекеттер арасында тиісті келісімге қол қойылған, – деп атап өтті Мұхтар Құл-Мұхаммед.
Ал заң жобасын талқылауға қатысқан сенатор Нұржан Нұрсипатов трансшекаралық өзендерді пайдалану мен қорғауда Қазақстан мен Қытай мемлекеттерінің тиімді нәтижелерге қол жеткізіп отырғанына тоқталды.
Осындай уәждерден соң депутаттар бұған дейін Мәжіліс мақұлдаған «Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Қытай Халық Республикасының Үкіметі арасындағы Қорғас өзенінде «Шүкірбұлақ (Алмалы)» бірлескен сел ұстайтын бөгетін салудағы ынтымақтастық туралы келісімді ратификациялау туралы» заң жобасын қабылдады.
Валюта үстемдігіне тосқауыл қойылады
Жалпы отырыста сенаторларға «Валюталық реттеу және валюталық бақылау туралы» және оған ілеспе заңының жобасын таныстырған Ұлттық банк төрағасы Данияр Ақышев алдымен валюталық заңнаманы жоспарлы түрде өзгерту себептеріне тоқталды.
– Елімізде «Астана» халықаралық қаржы орталығы, «Қорғас» арнайы экономикалық аймағы құрылды. Бұл нысандардың аумағында валюталық операцияларды реттеу керек. Сондай-ақ Қазақстанның Дүниежүзілік сауда ұйымына кіргенін ескере отырып заң жобасын әзірлеу қажет болды. Негізгі міндет – валюталық операциялардың мониторингін кеңейту. Еліміздің аумағындағы есеп айырысуда шетел валютасын қысқарту міндеті тұр. Заң жобасын қабылдау қарапайым азаматтарға әсер етпейді. Себебі олар үшін валюталық реттеудің либералды принциптері сақталды, – деді Ұлттық банк төрағасы.
Оның айтуынша, қолданыстағы заңнамаға сәйкес шетелдік ұйымдардың филиалдары елімізде валюталық операцияларды бейрезидент ретінде жүзеге асырады. Енді олардың есеп айырысуын теңгеге ауыстыру ұсынылады. Осы түзетулер жергілікті компаниялар мен шетелдік ұйымдардың филиалдары үшін бизнес жүргізудің тең талаптарын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Заң жобасында, сондай-ақ ақшаны елден шығаруға қарсы іс-қимылды күшейту міндеттері мен тетіктері нақтыланған. Тағы бір атап өтерлігі, Ұлттық банк осы заңның аясында халықты өсім алудан нақты қорғауды күшейтуді жоспарлап отыр. Заң жобасындағы осы және өзге де түзетулерді саралай келе сенаторлар аталған құжаттарды екі оқылымда қабылдады.
Зиянды ақпараттан қорғалады
Жалпы отырыста сенаторлар «Балалардың денсаулығы мен дамуына зардабын тигізетін ақпараттан қорғау туралы» заң жобасын да екі оқылымда қабылдады. Бұл заңның қабылдануына Парламент депутаттары бастамашы болған. Алайда аталған жоба Парламент қабырғасында 8-9 жылдан бері талқылана келе, мәреге биыл ғана жетіп отыр.
Аталған құжат бойынша балаларды физикалық және психикалық денсаулығына, имандылық, рухани, психикалық, физикалық және әлеуметтік жағынан дамуына зардабын тигізетін ақпараттан, оның ішінде зорлық-зомбылық пен қатыгездікті, порнографияны, қоғамға жат және құқық бұзушылық мінез-құлықты насихаттайтын баспа, аудио және аудио-бейне өнімдерді, электронды және компьютерлік ойындарды таратудан қорғаудың ұйымдастырушылық-құқықтық тетіктері мен заңнамалық кепілдіктерін енгізу көзделген.
Заң жобасы бойынша баяндама жасаған Мәжіліс депутаты Бекболат Тілеухан балаларды қорғаудың құқықтық құжаттан тыс міндеттерін де атап өтті.
– Балаларды қорғау тек заңмен ғана емес, қоғам болып жүзеге асыратын мәселе. Әркім өзінің бала-шағасына ие болуы керек. Әсіресе, ата-аналар қамсыз отырмауы керек. Бейне-аудио материалдарға қанша жерден таңба, белгі қойылса да, өндірушілермен қоғам болып күреспесе, ол оңай шаруа емес. Аталған заң жобасында өндірушіге, таратушыға, ақпарат көзіне қойылатын заңнамалық тұрғыдағы тосқауылдар, жауапкершіліктер айқын белгіленген, – деді Мәжіліс депутаты.
Ал сенаторлардың бірінің интернетте кеңінен тарап жатқан теріс ақпараттан балаларды қорғау бағытында атқарылып жатқан іс-шаралар бойынша сауалына Ақпарат және коммуникациялар министрі Дәурен Абаев тұжырымды жауабын берді.
– Әрине, бұл бағытта жұмыстар жүргізіліп жатыр. Іс-шаралар екі бағытта атқарылуда. Біріншіден, ата-аналарға қажетті ақпаратты кеңінен таратуда радио, интернет немесе теледидар, газеттер сияқты қолымыздағы барлық тетікті қолданамыз. Білім және ғылым министрлігімен бірлесе отырып, ата-аналарға тиісті ақпаратты жеткізу тәсілдерін жүзеге асырудамыз. Екіншіден, интернет операторлармен бірлескен шараларды қолға алдық. Оларға да тиісті жобаны бердік. Әрбір ата-анаға үйінде «таза» немесе «білімді» интернет орнату мүмкіншілігі берілді. Бұл тұрғыда білім саласындағы 4-5 мыңға жуық сайттарды үйлерінде пайдалана алады, ал қалғандарына тыйым салынады. Біз халықаралық тәжірибені пайдалана отырып, бұл жұмыстарды әрі қарай оңтайландыра түсеміз, – деді Ақпарат және коммуникациялар министрі.
Сенаторлар аталған заң жобасын да қабылдады.
Сондай-ақ депутаттар жалпы отырыс барысында «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне қылмыстық, қылмыстық-процестік заңнама мен құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдар қызметін жетілдіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасын да екі оқылымда қабылдады.
Серік ӘБДІБЕК,
«Егемен Қазақстан»
