Шілденің 1-і күні бастау алған өнер мерекесінің шымылдығы алматылық Қуыршақ театры сахналаған «Қаңбақ шал» қойылымымен ашылды. Қатарынан төрт күн балғындарға базарлық әзірлеген фестивальде 15 театр өз өнерлерін ортаға салды. Осыған орай біз Алматы қуыршақ театрының директоры, мәдениет қайраткері Талғат ЕСЕНӘЛИЕВТІ әңгімеге тартқан едік.
– Талғат Қамқабайұлы, сахна өнерінің ерекше түрі саналатын Қуыршақ театры несімен тартып, баурап әкеткені қызықтырады. Бұл өнердің ерекшелігі неде?
– Қуыршақ театрының қоғамда атқаратын қызметі өзге театрлардан гөрі кемдеу десеңіз, қатты қателесесіз, әрине. Ол бұлардан әлдеқайда ауқымды әрі маңызды болып саналады. Жиырмасыншы ғасырмен қазақ жеріне бірге келген аталмыш өнердің түрі бүгінде халықтың баға жетпес қазынасына айналды. Өзіндік сара жолын тапқан бірегей өнер ордасы болып саналатын Мемлекеттік қуыршақ театры бүгінгі күні 83-ші маусымын өткеруде.
Мұнда еңбек ете келіп, көзім бір нәрсеге айқын жетті. Театрды халықтың көруі, сүюі біздің еңбегімізге тікелей байланысты екен. Яғни қазірден бастап театр мәдениетіне баланы барынша баули алсақ, ертең есейгенде бұл өнерді шын бағалайтын ұрпақ тәрбиелеген болып есептелеміз. Әдетте кез келген жаңалықты, жақсылықты балалар тез жаттап, бойына жылдам сіңіріп алып жатады. Өмір заңдылығы солай. Ал буын-санасы әбден қатқан кісіні кейін қанша жерден түйемен тартып сүйресең де, мұндағы әрбір сөз, әрекет оған түрпідей түйілері сөзсіз.
– Қазір технологияның дамыған заманы. Интернет тіпті жойқын күшке ие. Сондайда бала көңілін театрға бұрудың өзі көп тер төгуді қажет ететіні сөзсіз. Көрерменді қалай баурайсыздар?
– Рухани кемелдік пен мәдени өсуге ықпал ететін бірден-бір орын – театр. Соның ішінде қуыршақ театры. Мұнда кәсіби әртістер ойынының озық үлгісі, режиссердің тұшымды шешімі, суретшінің және автордың қызықты әрі мағыналы жұмысы үлкен рөл атқарады. Міне, осы талаптар орындалған жағдайда бала келесіде театрға өз еркімен келгенін аңғармай қалады. Олай дейтінім, театр сәбилерге қарапайым халық және әлем ертегілерінен бастап, тарихи шығармаларға құрылған қойылымдарды ұсынады. Әрине, бұл жерде театрдың репертуарлық қоры бай болуы шарт. Мемлекеттік қуыршақ театры осы бағытта репертуарын кеңейтіп, балдырғандарға, мектеп, колледж, жоғары оқу орындарының студенттеріне, тіпті үлкендерге арнап қойылымдар ұсынуда. Кассадан тыс онлайн билеттер, әлеуметтік парақшалар арқылы таратылып жатқан жарнамалардың арқасында көрермендеріміз күннен-күнге көбеюде. Айлық репертуардан бөлек сұраныс бойынша күніне төрт-бес рет ойнайтын кездеріміз болады.
– Әдетте, еліміздегі театр ұжымдары жаз мезгілінің ортасында маусымдарын жауып, кезекті еңбек демалысына шығады. Қуыршақ театры ше?
– 82-ші маусымнан бастап қуыршақ театры үздіксіз жұмыс істеп келеді. Биыл да солай жоспарлап отырмыз. Жазғы демалысқа шыққан әр балдырғанның бос уақытын театрда өткізуіне жағдай туғызуға мүдделіміз. Театр әртістерінің қатысуымен спектакль алдында сергіту сәтін ұйымдастырып, театрдың, қойылымдардың тарихы туралы толық мағлұмат беруді дәстүрге айналдырдық. Сондай-ақ маусым айынан бастап аптаның сенбі, жексенбі күндері театр репертуарындағы көрерменнің ыстық ықыласына бөленіп жүрген қойылымдар ретін Алматы хайуанаттар паркінде де ұсынып жатқанымызды атап өткім келеді.
– Соңғы жылдары театр ұжымы балалар мен жасөспірімдерге арналған қойылымдардан бөлек ересектерді де назардан тыс қалдырмай, тың жаңалықтар енгізуде. Бұл режиссерлер мен басшылық тарапынан болған ұсыныс па, әлде уақыт талабы ма?
– Иә, биылғы маусымның басты жаңалығы сол, театр жаңа форматқа көшіп, ересектер үшін спектакльдер әзірледі. Әзірге репертуарымызда ақиық ақын М.Мақатаевтың поэзиясы негізінде сахналанған «Мен деп ойла...» (режиссері М.Тәуекелова) поэтикалық спектаклі, Е.Иновтың «Ана жүрегі» (режиссері А.Зайцев) және заңғар жазушы Ш.Айтматовтың 90 жылдық мерейтойына орай «Құс жолы» повесі желісімен режиссер Д.Жұмабаева сахналаған «Ана-Жер Ана» қойылымдары бар. Тіпті Халықаралық театр фестивальдеріне, оның ішінде драма театрлары фестиваліне шақырту алып, қанжығасын майлап үлгерді. Қаншама ғасыр өтсе де құндылығын еш жоғалтпаған «Ана жүрегі» қойылымы ақпан айының 1-15 күндері аралығында Алматы қаласында өткен Франция, Ұлыбритания, Ресей, Германия, Өзбекстан және Қазақстанның үздік өнер ұжымдары қатысқан «Откровение» V Халықаралық орындаушылық өнер фестиваліне, «Ана-Жер ана» қойылымы Т.Ахтановтың 95 жылдығына арналған Халықаралық «Балауса» эксперименталды қойылымдар фестиваліне қатысып, додаға түсті. Осы тұста драма театры режиссерлерінің қуыршақтармен жүрексінбей жұмыс істеулері қуантады. Ал қазір театр ұжымы жақында премьерасы өтетін Еврипидтің «Медея» шығармасының дайындық жұмыстарын жүргізуде. Аталмыш шығарманың кейіпкерлері елімізде алғаш рет қуыршақтар бейнесінде көрерменге жол тартпақ. Спектакльге Шығыс Қазақстан облысындағы «Жастар» театрының көркемдік жетекшісі Айдын Салбан режиссерлік етуде.
– Алдағы уақытта көрерменге тағы қандай тың қойылымдар ұсыну жоспарларыңызда бар?
– Маусым айының 23-24 күндері ару қала Алматының Астана қаласындағы мәдени күндері аясында Мемлекеттік қуыршақ театры кезекті гастрольдік сапарын өткізді. Елордалықтар әр спектакльді ерекше ықыласпен тамашалап, ақ тілектерін жаудырғаны көңілімізге қуаныш сыйлады. Сонымен қатар қуыршақ театры жақында Астана қаласының 20 жылдық мерейтойына орай «Бауырсақ» ертегісінің желісінде «Арман әлемі» спектаклінің премьерасын көрермен назарына ұсынды. Аталмыш маусымда театр ұжымы қатарынан бірнеше фестивальге шақырту алды. Атап айтар болсақ, IX Халықаралық «Петрушка Великий» (Ресей, Екатеринбург қ.) театр фестивалі, үлкендерге арналған VI Халықаралық «Соломенный жаворонок» қуыршақ театры фестивалі (Ресей, Челябі қ.), VI Халықаралық «Чодари хаел» қуыршақ театры фестивалі (Тәжікстан, Душанбе қ.), т.б. Әрине алдағы уақытта жаңа туындыларды сахналап, қуыршақ театрын кәсіби тұрғыдан әлі де жан-жақты жетілдіре түсуге күш-жігерімізді барынша жұмылдыра беретін боламыз.
Әңгімелескен
Қарашаш ТОҚСАНБАЙ,
«Егемен Қазақстан»