Әуелден әулиені сыйлап, қорымды қастерлеп өскен қазақ баласы үшін жақын маңнан рухани-имандылық бағытындағы тәлім-тәрбие нысаны, тағылым орталығы, көрікті орын болуға сұранып-ақ тұр. Ақтаудан шалғайда болмауы, инфрақұрылымдық ахуалының қолжетімділігі нысанды рухани орынға айналдырамын дегендерге қатты қиындық туғыза қоймасы анық.
Археолог Андрей Астафьев Алты құлаш әулиенің жерленуін Х-ХI ғасырларға жатқызады. Көнекөздердің айтуынша, Кеңес одағы кезінде құрылысы қанат жайған қаланың кезекті шағын аудандарын тұрғызбақ болып, құзырлы мекемелер аталмыш әулиелі орынды бульдозерлермен сүзіп, тегістеу ісін қолға алыпты. Қанша күн әлектеніп-әбігерленгенімен, бульдозер жерге шегелеп тастағандай бір орнынан жылжымай қинала дырылдап, қақала тоқтай берген көрінеді.
Ал алда-жалда қаза қалған жерлерден адам сүйектері шығып, әбден есті шығарса керек. Осыдан соң-ақ әулиелі орынға үй саламын деген арман өз-өзінен алыстай берген. Тәуелсіздік алған соң өткенімізге жанашырлықпен қарап, «жоқты түгендейміз, өлгенді тірілтіп, өшкенді қайта жағамыз» деген серпіліс әрбір қазақтың бойында лапылдап тұрды. Осы екпінмен талай істі атқарып, небір жақсы істерге мұрындық болғандар да жоқ емес. Осы жанашырлықтан Алты құлаш әулие зираты да тыс қалған жоқ.
1996 жылы сырты қоршалып, кейін ескерткіш-кесене салу ісі көтерілді. Бірақ аяқсыз қалды. 2006 жылы «Мәдени мұра» бағдарламасы бойынша Маңғыстау облыстық мәслихаты шешімімен мәдени орын қатарына алынды, яғни осы мәртебеде танылды. Алайда, іс тағы осы жерден үзілді. Құрылыс жұмыстарында келеңсіз жағдай орын алудың арты әулиелі орынды көзден таса, көңілден қағыс қалдырды. Он жылдан астам уақыт жөндеу-жаңарту жұмыстарын көрмеген әулиелі орын қаланың бір шетінде елеусіз-ескерусіз қоңырқай қалыпта құлазып тұр.
Осы жерде тағы бір мәселе қылаң береді. Жергілікті дін өкілдерінің, мешіт имамдарының әулиелі орындарға бетін бұрып, сәлде болса, көңілдерін бөлмейтіндіктері неліктен? Әулиені әулие ретінде, бұрынғы бабаларымыз – кешегі тірілер, бүгінгі өлілер ретінде құрметтеп, олардың өмірін, өнегесін ұрпақ тәрбиесіне қолданудың, «кеше біз де сендей болғанбыз, сен де ертең біздей боласың» деген бір-ақ ауыз сөзге сыйған бар мен жоқтың, ақиқат пен жалғанның шындығын танытып, өмір сүрудің мәні мен маңызын, міндетін ұқтырғанның несі айып?
Бүгінгі ғаламторға шырмалып, тілі мен дінінен, ділінен ажырап дүбәра қалыпқа түсіп бара жатқан ұрпақты имандылыққа, дәстүр мен дін біте қабысқан қазақы жолымызға түсірудің ешқандай қателігі болмас еді. Алайда, бүгінгі молдалар тек мешіт көлеміндегі іс-шаралар мен дәріс-уағыздардан аспай, тек берілген кітап, нұсқаулық дәрежесінде ғана еңбек ететіндей. Әйтпесе, әулиелі орындарды халық арасында насихаттап, жас ұрпақты қалыптастыруға, олардың саналық-рухани жетілуіне байырғы құндылықтарымызды қолдана отырып атсалысып жүргендері байқалмайды. Басқа өңірлерді қайдам, 362 әулиелі Маңғыстауда бірде-бір киелі орында күзетшілік қызметін атқарып отырған шырақшылар болмаса, имам, молдалардың қарасы көрінбейді...
Ақтау аумағында орналасқан Алты құлаш әулие қойылымының бүгінге дейін сырттап қалуына бұл да бір себеп. Қойылым өздерімен көрші қалалық мешіт қызметкерлерінің ойында емес дей алмаймыз, өйткені оларға мешітке кірген-шыққан сайын көрмейін десе де көруіне тура келетін жапсарлас көрші нысан.
Жергілікті билік, кәсіпкерлердің қолдауымен Алты құлаш әулие еңселі кесенеге айналып, халықтың, ұрпақтың рухани өміріне қызмет етсе дейміз, ал молдалар нысан мен ұрпаққа қатар қызмет ететін дін басы болса ғой?! Алыстағы Үнді еліндегі Тәж-Махалды айтпай-ақ, Алты құлаш ата Алматыдағы Райымбек батырдың кесенесі сынды ақтаулықтардың рухани-имандылық орны болуға қай жағынан да сай келеді.
Заманауи үлгіде жаңартып, халқымыздың тарихы мен тағылымын танытатын кесенеге айналса қала тұрғындары мен қонақтардың, туристердің қызыға атбасын тірері анық, сондай-ақ көк теңіз жағасында күн нұрына малынған әсем келбетін сомдамақ болып, талай жобаларды көздеп отырған Ақтаудың сәніне сән қосар еді. Әйтпесе, қараусыз қалған қоңырқай орын күндердің күнінде қаланың қақ ортасына сүреңсіз сурет сыйлауы мүмкін. Ол орынды ешкімнің сүріп-сүртіп, күреп тастай алмайтынын күркіреген кеңестік кезеңнің өзі дәлелдеп, аяғын тартуына тура келген...
Бұл орынды мәселе жергілікті тұрғындар арасында қолдауға ие, бірді-екілі баспасөз беттерінде айтылды да. «Мәдени мұрадан» қалыс қалған нысан «Рухани жаңғырудан» қағыс қалмаса екен...
Гүлайым ШЫНТЕМІРҚЫЗЫ,
«Егемен Қазақстан»
Маңғыстау облысы