Еуропалық балеттің жарқын жұлдыздары тарту етер ғажайып Gala de Paris жобасының көркемдік жетекшісі және қоюшы хореографы – Себастьян Берто, идея авторы әрі бас продюссері – Антон Левахин. Ал қойылымды сүйемелдеген «Астана Опера» симфониялық оркестріне маэстро Владимир Ланде (Ресей – АҚШ) жетекшілік етті. Өнер оқиғасы Мәдениет және спорт министрлігінің қолдауымен Астананың 20 жылдығына арналып ұйымдастырылып отыр. Айтулы турне сондай-ақ, Париж ұлттық операсының 350 жылдығына, балет өнерінің негізін салушы хореограф Мариус Петипаның 200 жылдық және әлемдік деңгейдегі әйгілі балерон Рудольф Нуреевтің 80 жылдық мерейтойына орай жүзеге асырылды.
«Қазақстан өз халқын айрықша еркелетеді екен. Естігенімдей, Астанада бұған дейін Италияның әйгілі «Ла Скала» (La Scala, Милан) театры өнер көрсетсе, бүгін, міне, көрерменіне 4 ғасырға жуық тарихы бар Францияның әйгілі Париж ұлттық опера театрының шығармашылық тынысымен танысуға үлкен мүмкіндік сыйлап отыр. Әлемдік архитектураның озық үлгісін әйгілейтін театрларыңыздың сәні мен салтанаты, заманауи келбеті мені айрықша тәнті етті. «Астана Операдай» теңдесіз театр салып беріп, көрерменіне Еуропаның үздік театрларының өнерін тамашалауға жағдай жасап отырған мемлекеттің талғампаз халқы шынымен-ақ бақытты», деп белгілі балерон, Gala de Paris жобасының көркемдік жетекшісі және қоюшы хореографы Себастьян Берто Астанаға келгендегі алғашқы әсерімен бөлісті.
Paris Opéra Ballet – XIV Людовик патшаның 1661 жылы Корольдік би академиясы ретінде негізі қаланған Париж операсының ресми ұлттық балет труппасы. Орели Дюпон жетекшілік ететін ұжым құрамында бүгінде 150-ден астам әртіс бар. Театр труппасы көрермен назарына жыл сайын 200-ге жуық қойылым ұсынып, олардың әрқайсысы театр жанкүйерлеріне бекзат өнердің шынайы мейрамын сыйлап келеді. Тамырын тереңнен тартатын театрдың шығармашылық шарықтауы әр жылдары ұжым құрамында өнер көрсеткен Мария Тальони, Джордж Баланчин, Серж Лифарь, Морис Бежар, Ролан Пети, Рудольф Нуреев, Сирил Атанасов, Сильви Гиллем, Анжелен Прельжокаж және өзге де ұлы есімдермен тығыз байланыста аталып келеді. Сондай аяулы есімдердің бірі – қазақтың талантты қызы, балерина Алтынай Асылмұратова.
«Астана Опера» балет труппасының көркемдік жетекшісі, Ресейдің Халық әртісі Алтынай Әбдіуәхимқызы 90-жылдары әйгілі сахнада Рудольф Нуреевтің қойылымдарындағы басты партияларда жарқырағаны талғампаз көрерменнің есінде. Әлемге танымал прима Л.Минкустың «Баядерка» балетінде Никияның рөлін орындап, П.Чайковскийдің «Аққу көлі» балетіндегі Одетта мен Одилияның бейнелерін сомдаған болатын.
Сонымен қатар аты аңызға айналған театр сахнасында «Астана Опера» театры труппасының жетекші солистері: Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі Майра Мұхамедқызы, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Жұпар Ғабдуллина және театрдың бас дирижері, талантты музыкант Алан Бөрібаев пен Абзал Мұхитдиновтың жетекшілігіндегі «Астана Опера» симфониялық оркестрінің өнер көрсетуі – қос театр арасындағы ұзақ жылға жалғасқан рухани, шығармашылық достықтың айқын белгісіндей.
«Көрерменнің мәдени, рухани талабына зор талғаммен жауап беріп отырған Қазақстан халқын қалай таң қалдырсақ деп ұзақ ойландық. Содан ойлана келе, Астананың 20 жылдық мерейтойына орай мерекелік бағдарлама ұсынғымыз келді. Өйткені бұл жобада Париж Ұлттық опера және балет театрының көркемдік биікке көтерілуіне ықпал еткен хореограф Мариус Петипа, өз дәуірінің аңызы. Рудольф Нуреев сынды балет өнерінің әйгілі тұлғаларының қолтаңбасы қалған жауһарларды заманауи стильде қайта жандандырып, Gala de Paris балеттік бағдарламасында біріктіріп, көрерменіне шын мәніндегі рухани ләззат сылайтын өнердің тамаша кешін тарту еткіміз келді.
«Астана Опера» театры сахнасынан өнер- сүйер қауым Летиция Пюжоль, Сэ Ын Пак, Франсуа Алю, Марк Моро, Пабло Легаса, Аксель Маглиано сынды дүниежүзілік деңгейдегі жетекші солистердің өнерін тамашалай алады. Сондай-ақ классикалық музыка мен хореографияның, ғаламат костюм мен заманауи технологияның озық үлгілері ұтымды пайдаланыла отырып қойылған жарық қою тәсілінің сценографиядағы атқарар рөлі мен эстетикасын, жалпы, қай жағынан да әлемнің кәсіби мықты мамандары тартылған театрымыздың үздік жұмыстарының бірі назарларыңызға ұсынылды. Көңілдеріңізден шығады деп сенеміз», деді қоюшы хореограф.
Кештің көркемдік жетекшісі, классикалық хореографияның жарық жұлдызы Себастьян Бертоның бұл толқынысының салмақты себебі бар. Өйткені дәл осы турне аясында өнер иесінің 2017 жылы Гранд-Опера (Grand Opéra, Париж) сахнасында тұсауы кесілген «Ренессанс» балетінің халықаралық премьерасы өтеді.
Париж ұлттық операсы балет труппасының бірегей концерттік бағдарламасы Мариус Петипа бойынша қойылған В.Шайенің (музыка авторы А.Глазунов) «Раймонда» балетінің үзіндісімен ашылды. Ғаламат балет кеші одан әрі Т.Готьенің «Раушан гүлінің елесі» өлеңінің желісімен К.М. фон Вебердің музыкасына қойылған М.Фокинның осы аттас балеті мен Р.Дригоның өңдеуіндегі Адольф Аданның музыкасына М.Петипа бойынша С.Бертоның қолтаңбасында сахна көрген «Корсар» классикалық балетіне ұласты. Ал кештің екінші бөлімі Ф.Мендельсонның музыкасына қойылған С.Бертоның таңдаулы «Ренессанс» балетімен шымылдық түріп, «Өлім алдындағы аққу» туындысына жалғасып, К.Чернидің «Этюд» музыкасымен түйінделді.
Бас шаһар төрін төрт күні бойы өнер думанына бөлеген Париж ұлттық опера театрының балет труппасының бұл айтулы сапары елорда тұрғындары мен қала қонақтарының көңілінде ұзақ уақыт сақталар шын мәніндегі өнердің ұлы оқиғасына айналғаны сөзсіз. Әртістер француз балет мектебінің көнеден қазірге дейінгі сан-ғасырлық дәстүрін заманауи өнер тілінде шебер сөйлетіп, дәстүр мен жаңашылдық үйлесімінің үздік үлгісін көрсетті. Труппа күрделі би қимылдарымен қатар, романтикалы һәм лирикалық иірімдерді, классикалық айбындылық, әсерлі секірулер мен пируэттерді шебер игеруінің нәтижесінде, балеттей бекзат өнердің әсемдігі мен қуаттылық құдіретіне бас игізді.
Орындалған әрбір партия көрерменін өзінің реттілігімен, солистердің кәсіби деңгейде шыңдалған техникасымен, әртістік шеберлігімен, сондай-ақ нағыз француздық үлгідегі жеңілдігімен, тапқырлығымен баурап алды. Әлемнің түкпір-түкпірінен жиналған таланттар шоғырының текті өнерге жаңаша тыныс сыйлағанына куә болып, қуана қол соқтық. Төрт күн бойы толастамаған көрерменнің ыстық ықыласы мен шексіз қошеметін Париж ұлттық операсы труппасының шығармашылық ізденісі мен теңдесіз талантына бас ию деп қабылдадық.
Назерке ЖҰМАБАЙ,
«Егемен Қазақстан»
