– Ресейде қазіргі әдеби көңіл күй қалай?
– Әдебиетке деген қызығушылық бұрын қандай болса, қазір де сол қалпында қалды. Тек оны бақылап отыру қиындап кетті. Негізі әдебиетке қызығушылық тек кітап саудасымен өлшенбейді. Бұрын өмір сүруге қарағанда кітап оқу қызық еді. Өйткені өмір бір нормада, қалыпты жағдайда өтіп жататын. Қазір ақпараттық кеңістік үлкейді, өмір сүру алаңы да кең. Бәлкім, әдебиет барлық дүниенің орнына жүргендей уақыт емес шығар, бірақ осы күнгі ақпарат әлемінде кітап оқып бағыт-бағдар алатын оқырмандар аз емес. Біз осыны түсінуіміз керек. Әдебиет өз халқының жүрер жолын, кешер тағдырын бәрібір екшеп отырады.
– Ресейде қазір жастарға арналған қандай бәйге, сыйлықтар бар?
– Жастарға арналған «Лицей» сыйлығы бар. Әр жанр бөлек аталым бойынша жүреді. Марапаттау салтанаты ерекше түрде жыл сайын, Пушкин күндерінде ақынның туған күні – 6 маусымда өтеді. «Орыс ырғақтары» деген жақсы жоба бар. Ол да жастарға арналған. Осы жылы Петерборда өтті. Ірілі-ұсақты әртүрлі бәйгелер бар. «Литературная газетаның» жастарға арнаған «Дельвиг» байқауы бар.
– Ақшалай сыйлығы бар ма?
– Әрине, ақшалай сыйлығы бар. Кей байқаулар кітап шығарып береді, кейбіреуі тек құрмет грамотасымен шектеледі. Бірақ ең бастысы, бұл бір күнде өтетін байқаулар емес. Дәстүрі, салмағы бар шаралар.
– Аударма жағдайы, орыс әдебиетін әлем тілдеріне аудару ісі қалай?
– Аударма ісі – үлкен қаржылай көмекке зәру бағыт. Орыс әдебиетін шетел тілдеріне аудару үшін Ресейдің де араласқаны керек. Бізде аударма ісі біршама қарқынды жүріп жатыр. Соншалықты көп ақша бөлінбейтін шығар, бірақ бәрібір орыс әдебиетіне деген қызығушылық әлемде бар деп ойлаймын. Ресейге деген әртүрлі саяси көзқарастарға қарамастан, орыс әдебиеті әлемде өзінің орнын жоғалтпайды.
– Өзіңіз де аудармамен айналысасыз ғой?
– Мен көркем аудармамен де, жолма-жол аудармамен де айналысамын. Қазір Янка Купаланы аударып жатырмын. Қазақ ақыны Ардақ Нұрғазының өлеңдерін аудардым. Өзіндік нәзіктігі мен ерекшелігімен баурады.
– В.Пелевин, З.Прилепин, Д.Быковтарға деген көзқарасыңыз қалай?
– Олар атақты, белгілі жазушылар. Бірақ кітап саудасы әдебиеттегі болып жатқан жағдайды, көзқарасты нақты жеткізе алмайды. Нарықтың, кездейсоқтықтың элементтері бар. Михаил Тарковский деген жазушымыз Захар Прилепиннен кем емес, мысал үшін. Бірақ ол атақты емес Захар секілді. Сібірдің бір ауылында тұрады, жарнамамен де шаруасы жоқ. Бірақ жаман кітапты ешкім сатып алмайды ғой. Тек жақсы кітаптар көп болғанын қалайсың.
– Әдеби сынның жағдайы қалай?
– Әдеби сын әдебиеттің салмағын айқындайды. Ресейде әдеби сын әртүрлі көзқараста. Түрлі топ, түрлі көзқарас бар. Әр топтың өз Пушкині, өз лидері бар. Әртүрлі ағымдар бар. Өз аймағында мықты білетін сыншылар бар. Біреу постмодерн, біреу поэзия, біреу прозаны жазады. Бірақ Ресейдегі әдеби жағдайды толық бағалап, пікір айтатын Белинскийіміз жоқ.
– Әдеби газеттің қызметкерлерінің арасында қанша сыншы бар?
– Көп сыншыларды газетке тартуға тырысамыз. Ешкімді шектемейміз. Тұрақты жазып тұратын авторларымыз бар.
– «Апта кітабы» деген айдарларыңызға кітапты қалай таңдайсыздар?
– Ол редакция таңдауы. Нақты сол аптаның мықтысы шығады деген сөз емес. Өзімізге ұнаған, көп ешкім біле бермейтін, лайықты кітаптарды шығаруға тырысамыз. Кітаптар әртүрлі жанрда болады.
– Сіз музыкалық білім алдыңыз ғой, қазір музыкамен айналысасыз ба?
– Бұрын оқыдым. Жазғанмын, қазір музыкадан алыстадым.
– «Ақ ордалы Астанам» фестивалі туралы бір-екі ауыз сөз айтсаңыз?
– Бұл – өте маңызды жоба. Адамзат арасындағы қайшы көзқарастарды қансыз шешетін – әдебиет. Әрине, әртүрлі ақындар жиналды. Әртүрлі көзқарас болады. Бірақ мұның бәрі әдебиет үшін керек. Осындай шараларды қолдап отырған Қазақстан билігіне ризашылық білдіремін. Архитектуралық ерекшелігімен көзге түсетін Астананың өз әдебиеті жазылатынына сенемін.
– Әңгімеңізге рахмет.
Әңгімелескен Бағашар ТҰРСЫНБАЙҰЛЫ,
«Егемен Қазақстан»
