Түркістан облысы аумағында түсірілген кинокартина режиссердің бұған дейін жарыққа шыққан «Асланның сабақтары» және «Төрт оқиға» фильмдерінен кейінгі тың туындысы. Яғни «Өзен» фильмі – Аслан туралы трилогияның соңғы бөлімі. Өркениеттен алыс жерде тұратын ағайынды бес жігіттің қаладан келген қонақпен таныстықтан кейінгі басқа арнаға бұрылып, күрт өзгерген өмірі, тіршілік тынысы жайлы баяндалатын кинотуынды Қазақстан (Мәдениет және спорт министрлігі, Ш.Айманов атындағы «Қазақфильм» АҚ, Emir Baigazin Production), Норвегия (Norsk Filmproduksjon) және Польша (Madants) сынды бірнеше мемлекеттің атсалысуымен жарыққа шыққан болатын. Фильмді түсіру идеясының пайда болуы туралы Әмір Байғазиннің өзі Сүлеймен патшаның «адамның пейілі терең су тәрізді» деген сөздерін келтіре отырып, ниет болса, алдыңнан шығатын қиындықтарға қарамастан, өмірдің бақытын сезінуге болатынын атап өтті.
«Өзеннің» тағдыры алғаш ойға алған күннен-ақ сәтті болды. Атап айтар болсақ, кинокартина сценарий кезінде MPA APSA Азия-Тынық мұхиттық киноассоциациясы грантының қолдауына ие болса, 2017 жылдың маусым айында аталмыш жоба алғаш рет Карловы Вары халықаралық кинофестивалінің кинонарығында таныстырылып, сол жылдың қыркүйегінде Варшава халықаралық кинофестивалінің Pitch and Meet жобалар байқауында бірінші орынды иеленген болатын. Енді, міне, Чехия мен Польша еліндегі айтулы жеңістің ізін жалғай Еуропаның беделді кинобайқауларының бірі – 75-ші Венеция Халықаралық кинофестивалінде «Көкжиектер» («Горизонты») бағдарламасы бойынша іріктеуден өткен 19 кинотуындының ішінен топ жарып, үздіктер тұғырына көтерілді.
Венеция кинофестивалі аясында әлемдік премьерасы өткен Әмір Байғазиннің «Өзенін» Sala Darsena-да (Дарсена залы) 1000-нан аса көрермен тамашалап, фильмнің жетістігі жайында Батыстың жаһанға мәшһүр басылымдары жарыса жазды. Мәселен, америкалық әйгілі The Hollywood Reporter журналы: «Бұл кинотуынды – ерекше тәртіп пен айқындықты суреттей білген режиссерлік шеберліктің шыңдалуының айқын дәлелі. Кейбіреулер «Өзен» фильмі турасында эстетизацияға толы деп те пікір білдіруі мүмкін, алайда бұл туынды шынайылыққа құрылған, адамды қызықтырып, меланхоликалық сезімге баурап алатын жұмыс» деп бағаласа, британдық Screen International басылымы: «Байғазиннің жұмыстарында әрқашан менмұндалап тұратын бір нәрсе бар. Ол жеке бостандық және жауапкершілік, қызығушылық және отбасы қатынастары туралы сұрақтарды зерттегенде, оның еркін стилі ой субстанциясымен толықтырылады. Аталған қолтаңбаның үздік көрінісі белгілі кинематографистердің жұмыстарында, атап айтар болсақ, Клер Дениден бастап, Миклош Янсконың аллегориялық шығармаларында, Жоао Педро Родригестің иконаға сиынатындарға қарсы ойларында да кеңінен қолданылады. Терең ойлы әрі қиын тақырыпта түсірілген бұл жұмыс адамның назарын өзіне бірден баурап алады» деп әлемдік кино басылымдары кәсіби деңгейдегі келелі ойларын сүйіншілей жазысты.
Қуантарлығы, 75-ші Венеция халықаралық кинофестивалі сарапшылары мен кино сыншыларының да пікірі кәсіби кино тақырыбын қаузайтын аталған салалық басылымдар мен жергілікті көрерменнің жылы қабылдауынан алшақ кетпей, «Үздік режиссер» аталымындағы айтулы жүлдені қазақ режиссерінің қанжығасына байлап берді. Сөзсіз, бұл – қазақ киноөнерінің мерейі, айтулы жеңісі.
Назерке ЖҰМАБАЙ,
«Егемен Қазақстан»