Әдебиет • 25 Қыркүйек, 2018

Әзілмен жеңу

397 рет
көрсетілді
4 мин
оқу үшін
Әзілмен жеңу

Жарықтық Ережеп атам жас күнінде айналасындағы жұртты қыран-топан күлкіге батырып жүретін әзілкеш, еті тірі, жайсаң жігіт болған екен. Сондықтан да ол кісінің әңгімесін тыңдау біз үшін өте қызықты әрі алдағы күндерге сабақ болардай тағылымды еді. 

«Алғаш майданға шақы­рылғанда ауылдағылармен жылап-сықтап қоштасып, енді қайтып көрісеміз бе, жоқ па деп, екі көзіміз бұлаудай боп, тауарный пойызға мініп, Арыс стансасына қарай кеттік, – деп бастайтын-ды мұртын бір сипап қойып. – Бірақ үш күннен кейін қайтып кеп қалдық. Себебі Сталин жолдас пойыздар Шеңгелді стансасынан өте алмай тоқтап тұрса, соғыстағы әскерге азық-тү­лік, киім-кешек, оқ-дәріні қалай жеткіземіз. Сондықтан да теміржолшы жолдастарды әзірше әскерге алмаңдар депті. Сөйтіп стансада бір жыл жұмыс істеп, келесі жылы жазда тағы шақырылдық. Бұл жолы Арыстағы уайенкоматтан өтіп, енді пойызға мінейін деп сапқа тұрып жат­қанымызда қолына бір парақ қағаз ұстаған кәмәндір жүгіріп келді де: «Амиров! – деп менің пәмилемді атап, айқай салды. – Екі адым алға шық!» 

Сонсоң тағы біраз темір­жолшылардың пәмилесін оқып жатты. «Әй, мынау ит бізді тағы да қалдырып ке­тейін деп тұр-ау» деп ішіміз қылпылдай бастады. Сөйт­кен­ше болған жоқ, «Сендерге бронь берілді!» деп тағы да сол стансаға тастап кете барды...»

Атам көзін төмен салып, бір уақ ойланып қалады. «Өзі қатарлы жігіттермен майданға кете бермей, Арыста қалып қойғанына өкінеді-ау» дейміз біз ішімізден.

– Енді қайттік?.. Амал жоқ, тауарный пойызға жармасып, түн ортасында Шеңгелдіге қайтып келдік, – дейді атам ақырын ғана басын шұлғып. – Стансаның іргесінде тұратын Қалша апамның үйіне қона кетпекші болдым. Өзіміздің үйге баруға бет жоқ. Арыстан шыққалы бері өзегімді бір өкініш өртеп келеді. Тап бір мүгедек, жарымжан адам се­кілді аяп, мүсіркеп, саптан шығарып тастағандай сезі­немін... Қалша апамның үйінде қонақтар бар екен. Төргі бөл­меде бір шал қорылдап ұйқыны соғып жатыр. Маған соның жанына төсек салып берді.

Бірақ ұйқы қашқан. Ішім әлем-жәлем. Оның үстіне мына шал да қорылын үдетіп, жыныма тиіп болды. Бір кезде төсектен атып тұрдым да, төрде ілулі тұрған домбыраны алып, даңғырлатып шертіп-шертіп кеп жібердім. Әлгі шалдың қо­рылы сап басыла қалды. Сөйт­тім де: «Ал енді, мен де ұйық­тайын,» деп жата кетіп ем, әй-шәй жоқ қайта бастады. Әй, сон­соң домбыраны жұлып алып, қос шекті сабаладым-ай келіп!.. 

Не тартып, не күйшілеп отырғанымды өзім де білмей­мін. Әйтеуір, бас-көз жоқ төпе­лей берем. Тап бір домбырада өшім кеткендей қос шекті үзе жаздап, тістеніп сабалаймын. 

Байқаймын, әлгі шалдың әбден мазасы кетіп, ары-бері дөңбекши бастады. Ақыры болмаған соң басын көтеріп, қатты жөткірініп, маған тесіле қарап отырды да: 

– Әй, шырағым, бұ күйдің аты бар ма? – деді даусы қырыл­дап. 

– Бар, – дедім екіленіп. 

– Е-е, қалай деп аталады? – деді мысқылдап. 

– Бұл күйдің аты ма... Бұл күйдің аты – «Мазаңды алған!» – деп қойып қалдым.

– Апыр-ай, – деді шал басын шайқап, таңдайын қағып. – Аты бар күй екен-ау, әйтеуір! Ал ендеше, тарта бер, бала!
Мәссаған!.. Қолымнан дом­быра сусып түсіп бара жатты. Мен өзімнің сөзден жеңіл­генімді түсіндім.»
Атам сөйтіп, мырс ете қалады. Біз де мәз-мейрам боп күліп жатамыз.

Нұрғали ОРАЗ,    

«Егемен Қазақстан»