– Білім беру саласы – бәріміз үшін өте маңызды тақырып. Ұлттың болашағы білім-ғылыммен қаруланған келешек ұрпақтың қолында екені айтпаса да түсінікті. Біз бүгін бұл саладағы сансыз реформаларды сөз еткелі отырған жоқпыз. Бізге керегі – «Цифрлы Қазақстан» бойынша жүзеге асып жатқан істердің нақты нәтижесі. Айтыңызшы, мектеп қабырғасындағы жас жеткіншектер технологиялық жаңғыруға қаншалықты дайын?
– Бүгінгі таңда «Цифрлы Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы аясында министрлік тарапынан бірқатар жұмыстар атқарылуда. Атап айтсақ, ведомство бұйрығына сәйкес 2018-2019 оқу жылында «Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар» пәні 3-сыныптың оқу бағдарламасына енгізілді, сондай-ақ 2019-2020 оқу жылында 4-сыныпқа, 2020-2021 оқу жылында 1-2 сыныптарға енгізу жоспарланған. Одан әрі 5-11 сыныптардың бағдарламалары, ең алдымен STEM-элементтердің яғни, робот техника, виртуалды шындық, 3D-принтинг және басқаларының қосылуын ескере отырып, бағдарламалау тілдерін қайта қарау өзекті болмақ.
– Өзіңіз «Электронды үкіметті» қалыптастыру және дамыту бағдарламаларын және «Цифрлы Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасын әзірлеуге қатыстыңыз. Идеяның бастау алуынан бастап бүгінге дейінгі уақытты қалай бағалайсыз? Бағдарламаның орындалу барысы қалай?
– «Цифрлы Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы 2017 жылғы 12 желтоқсандағы №827 қаулысымен бекітілді. Бағдарлама бірнеше бағыттардан тұрады. Ал білім саласындағы цифрландыру мәселесіне келсек, бұл – адами капиталды дамыту бағыты. Бұл бағыт білім берудің басқару жүйесін құру, бастауыш білім беруде бағдарламалау негіздерін 2-сыныптан енгізу, жетекші АКТ мамандықтар бойынша білім беру бағдарламаларын жаңарту сияқты іс-шаралар жүзеге асырылуда. Оның ішінде заманауи трендтерді ескере отырып, студенттердің цифрлы дағдыларын арттыру мақсатында еліміздегі жоғары оқу орындарының базасында құзыреттілік орталықтарын ашу көзделген. Жалпы бағдарламаның орындалуы жақсы деңгейде деуімізге болады.
– «Бастауыш сыныптардың бағдарламалары балаға ауыр» деген пікір жиі айтылады. Білуімше, биыл «Информатика» пәні 3-сыныптан басталады. Ал келесі жылдан бастап 1-2-сыныптарға енгізіледі екен. Бұл пәннің бағдарламасы балаларға ауырлық етпей ме?
–1-4-сыныптарға арналған «Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар» пәнінде алдымен жаңартылған мазмұнда білім алушыларға компьютер туралы, қазіргі заманғы цифрлы құрылғылар және олардың қоғамдағы рөлі туралы бастапқы ақпараттар беру, білім алушылардың әртүрлі қолданбалы бағдарламаларды қолдану арқылы өз идеяларын ұсыну дағдыларын қалыптастыруға ықпал ету, сондай-ақ интернет желісінде жұмыс істеуге дағдыландыру қарастырылған. «Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар» пәнін оқыту барысында көзделген басты мақсат – білім алушылардың оқу мен күнделікті өмірде есептей білу дағдыларын дамыту, робот техника, базалық білім, заманауи ақпараттық технологиялармен жұмыс жасаудағы білік және дағдыларды тиімді қолдануын қамтамасыз ету. Жоғарыда айтып өткендей, «Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар» пәні 2018-2019 оқу жылында 3-сыныптың оқу жоспарына енгізілді, 2019-2020 оқу жылында 4-сыныпқа, 2020-2021 оқу жылында 1-2 сыныптарға енгізілуі жоспарланған.
– Иә, әңгімені «Электронды күнделік» жүйесіне қарай бұрсақ. Бұл бастама қаншалықты сәтті жүзеге асып жатыр?
– Бүгінде электронды журналдар мен күнделіктер жүйесі республика бойынша 6 мыңнан астам мектептерде енгізілді. Кез келген ата-ана ғаламтор арқылы сол жүйеге кіріп, баласының үлгерімін қадағалай алады. Барлық мектеп жүйеге құпия сөз және логин арқылы кіреді. Әр оқу жылына бір рет сабақ кестесі бекітіліп, автоматты түрде барлық тоқсанға қойылады. Мұғалім сабақ кестесіне сәйкес электронды журналға баға қояды. Баға автоматты түрде оқушының күнделігіне түседі. Жүйеде үйге берілген тапсырма да көрініп тұрады. Бүгінгі таңда жүйеде 300 мыңға жуық мұғалім мен 2,5 млн астам оқушы және 1,5 млн астам ата-ана тіркеулі, жүйенің мобильді нұсқасы да әзірленді.
– «Электронды күнделік» жүйесі мұғалімдерді қағазбастылықтан «құтқарудың» бір жолы дедік. Алайда интернетпен толық қамтылмаған ауылдардың бар екені жасырын емес. Сондай шалғай бір ауылдардағы, күнделікпен қоса оқу табелін қатар толтырып жүрген мұғалімдердің «жұмысы» қашан жеңілдейді?
– Құжаттардың қайталануын және қағаз түрінде жүргізілуін болдырмау мақсатында Білім және ғылым министрінің 2017 жылғы 13 желтоқсандағы №615 бұйрығымен «Білім беру ұйымдарымен білім беру қызметінде пайдаланылатын қатаң есептілік құжаттарының нысанын бекіту туралы» бұйрығына енгізілген өзгерістерде орта білім беру ұйымы электронды жүйеге қосылған кезде құжаттар тек электронды түрде толтырылатындығы мен оларды қағаздық нұсқада толтыру қажет еместігі айтылған.
Сондай-ақ бүгінгі таңда шалғай ауылдарды интернетпен қамтамасыз ету мәселесі және мектептерде компьютер жетіспеушілік мәселесі бар. Біз бүкіләлемдік банкпен бірлесе 2020 жылға дейін техника сатып алуды және бұл мәселені шешуді жоспарлап отырмыз. Екіншіден, байланыс операторларымен бірлесіп білім ақпараттық жүйесінде жұмыс трафигі тегін болатын арнайы мұғалімдер үшін тариф жасау жоспарлануда.
– Мұғалімдер мен ата-аналарға ақпараттық базаларды қолдануды үйрету оңай шаруа емес. Бұл мәселенің тағы қандай қиындықтары бар? Ата-аналар тарапынан қолдау бар ма?
– «Цифрлы Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде республикада 174 205 мұғалім цифрлы сауаттылық бойынша оқытылды. Оқыту курстары бірнеше дағдылар бойынша өткізілді. Айталық, «Базалық цифрлы дағдыларға» персоналдық компьютер мен ноутбукты, мобильдік құрылғылар мен интернет желісін қолдануды жатқызуға болады. Ал «Электронды үкімет және электрондық мемлекеттік қызметтер» дағдысы бойынша үйден шықпай «онлайн» электрондық мемлекеттік қызмет алу үшін «Электронды үкіметті» қолдану дағдыларын үйренді. Сонымен қатар ағымдағы жылы республикалық ата-аналар жиналысы өткізіліп, басқосу барысында ата-аналар білім беру ақпараттық жүйелерін қолдану тетіктерімен танысты.
– Бүгінде робот техника, бағдарламалау, 3D-принтинг кластары ашылу үстінде. IT технологиялар мен робот техниканы дамыту үшін басқа қандай жұмыстар атқарылып жатыр?
– Қазіргі таңда жаңартылған орта білім беру мазмұнын енгізу шеңберінде әзірленген информатика және физика мұғалімдері үшін 5 білім беру бағдарламасы министрліктің бұйрығымен бекітілді. 2018 жылы министрлікпен білім беру ұйымдарында 3D-принтингті дамыту бойынша курстардың 3 білім беру бағдарламасы әзірленді. Ағымдағы жылы «Өрлеу» АҚ филиалдарында «Робот техника негіздері» білім беру бағдарламасы бойынша 2 500 педагогты оқыту жоспарланған. Сонымен қатар 3D-принтинг және бағдарламалау жөніндегі курстарды ұйымдастыру бойынша шаралар қабылданды. Атап айтсақ, Назарбаев Зияткерлік мектебі базасында Нысаналы салыным шеңберінде биыл жазғы уақытта «Педагогикалық шеберлік орталығы» 80 сағаттық курста 50 жаттықтырушыны, қыркүйек-қараша аралығында өңірлердегі Назарбаев Зияткерлік мектептері базасында жалпы білім беретін мектептердің 1 500 информатика пәнінің мұғалімдеріне дәріс оқу жоспарланған.
Сонымен қатар «Өрлеу» БАҰО АҚ базасында 1250 мұғалімді 3D-принтинг және бағдарламалауға және 1250 мұғалімді робот техникаға оқыту бойынша 2019 жылы курстарды ұйымдастыруға бюджеттік өтінім дайындалып, Қаржы министрлігіне жіберілді. Министрлік 2018 жылдан бастап аталған білім беру бағдарламалары бойынша курстарда жалпы білім беретін мектептердегі 4 000 мұғалімді оқытуды жоспарлап отыр.
– Министрлік үшін барлық деректерді бір дерекқорға біріктіру, Big Data технологияларын енгізу, онлайн-талдаулар жүргізу өте маңызды. Мұны Ерлан Сағадиев мырза да растады. Барлық жағдайларды бір ситуациялық орталықтан басқару мүмкіндігі қашан өз нәтижесін береді?
– «Цифрлы Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде білім беруді басқару жүйесі білім алушылардың есебі мен қозғалысын, ресурстардың республикалық есебін автоматтандыруды, кадрларды даярлау және біліктілігін арттыру бойынша мемлекеттік тапсырыс бюджетін талдау мен жоспарлауды, білім беру ұйымдарын ресурстармен қамтамасыз етуді, білім беру ұйымдарының қызметін бақылауды жоспарлау мен жүргізуді көздейді. Жобаның негізгі мақсаты – білім алушылардың, оқытушылар мен әкімшілік құрамның, мектепке дейінгі, орта, техникалық және кәсіптік, жоғары білім беру саласындағы білім беру ұйымдарының өмірлік циклін басқару және мониторинг жүргізу.
– Әңгімеңізге рахмет.
Әңгімелескен
Мирас АСАН,
«Егемен Қазақстан»
