Бір жылда, тәуліктің айналасында туған түйдей құрдас қос талантты бір өзіне сыйдырған бұл суреттің де түсірілгеніне биыл жарты ғасырдан асып жығылады. Таланттарды тоғыстырған ғаламат сәттің түсірілу тарихы қандай еді? Ай дидарлы арулар қай кезде шығармашылық тандем құрған?
Бір суретті сөйлету үшін әнші Бибігүл Төлегенованы біраз уақыт торуылдауға тура келгені. Осыдан 51 жыл бұрын түсірілген фотоны өзіне көрсетіп, өткен-кеткенді еске алудың сәті оңайға түскен жоқ. Көзі тірі әншілердің ішінде әйгілісі – біресе жол жүрді, бірнеше рет сырқаттанып, ауруханада жатты... Біз бұл сурет туралы әңгімелескенімізде тура түн ортасы ауған еді. Есесіне кейіпкерімнің қонақтарының қайтуын ыждаһатпен күткен еңбегім зая кетпеді. Бибігүл Ахметқызы бір емес, бірнеше суреттің тарихын тірілтті.
– Мен үшін ұлтымыздың суретші қыздарының арасынан шыққан ең мықтысы – Гүлфайруз Ысмайлова. Бейнелеу өнерінің бір тарланы жалғыз менің ғана суретімді салған жоқ. Халық суретшісі Шара, Күләш сынды талай танымал тұлғалардың бейнесін кенеп бетінде қалдырды. Гүлфайруз салған бір бейнем қазір Абай атындағы мемлекеттік академиялық опера және балет театрында ілулі тұр. Ол біраз жыл біздің театрдың суретші-декораторы болды. Талай опералық қойылымдардың сахнасын безендірді, костюмдерінің эскиздерін жасады.
Біздер көрші болдық, ол бірінші қабатта, мен төртінші қабатта тұрдым. Бір бірімізге ара-тұра қонаққа барып жүрсек те, керемет араласып, дос болуға уақытымыз болған жоқ. Мен гастрольдеріммен шапқылап, ол өз шығармашылығымен айналысып, өмір зырғып өтіп жатты. Гүлфайруз аса көрікті, білімді, мінезді адам болды.
Гүлфайрузбен сирек де болса кездесіп, шүйіркелесетін едік. Бұл суретте 1967 жылы Монреальда өткен ЭКСПО-1967 көрмесіне киіп баратын ұлттық костюмімнің үлгісін ойласып отырған сәтіміз. Суретті еліміздің танымал фотографы Иосиф Будневич түсірді, – дейді Бибігүл Ахметқызы.
Тағдырлы таланттардың суретіне қарап отырып, екеуінің де алмағайып, аумалы-төкпелі кезеңде «халық жауының» қызы ретінде біраз теперішті көргені еске түседі.
Халық суретшісі Гүлфайруз Ысмайлова туған әкесі Таңсық Қоңырбаев деген кісі болғанын тірісінде айтып өтті. Әкесі 1932 жылы «халық жауы» деген жаламен ұсталып, сол кеткеннен оралмайды. Шешесі Қайырниса кейін жетім қалған қызын жетелеп, Мансұр Ысмайлов деген дүнген жігітке тұрмысқа шығады. Құдайдың қарасқаны дерсіз, соғысқа бір аяғын беріп келген Мансұр әкей өзінің бес баласынан кем қылмай өсірген Гүлфайруз қыз Санкт-Петербург сияқты үлкен қалаға апарып оқытқан еңбегін ақтады.
Ал КСРО Халық әртісі дәрежесіне дейін жеткен әншінің әкесі Ахмет Төлегенов Өскемен облысы (қазіргі Шығыс Қазақстан облысы) Катонқарағай ауданының аудандық комитетінде хатшы болып жүрген жерінен жала жабылып, 1937 жылы ұсталғаннан кейін оралмаған.
Сол сияқты мына бір сәйкестікке қараңызшы, Гүлфайруз Ысмайлова 1929 жылы 15 желтоқсанда дүние есігін ашса, Бибігүл Төлегенова 1929 жылы 16 желтоқсанда туған.
Ал суретті түсірген еліміздің атақты фотографтарының бірі, марқұм Иосиф Будневичтің тылсым да қайталанбас қолтаңбасына біз әлі талай ораламыз.
Айнаш ЕСАЛИ,
«Егемен Қазақстан»
АЛМАТЫ