32 тілігі бар компьютерлік томографтың көмегі көп
Облыстық денсаулық сақтау басқармасы мамандарының айтуынша, Аягөздегі орталық Үржар, Тарбағатай мен Жарма (200 мың тұрғын), ал Зыряндағы орталық Катонқарағай мен Күршім (120 мың тұрғын) аудандарының жалпы саны 320 мыңға жуық халқына қызмет көрсетпек. Облыс әкімінің орынбасары Әсем Нүсіпова Аягөз бен Зыряндағы орталықтарды ашуға «Парыз» қорынан 1,7 миллиард, ал екі аудандағы перзентханаларды үшінші деңгейге көтеру үшін 800 миллион теңге көлемінде қаржы бөлінгенін айтады. Сонымен қатар Аягөздегі аудандық аурухананың 6 маманы Англияда үш айлық курстан өтіп келіпті. Ал Аягөз бен Зырянда ашылған орталықтың 16 маманы Астана, Семей қалаларында біліктіліктерін арттырды.
Жақында Аягөз қаласына жолымыз түскенде аудандық аурухана ішінен ашылған Инсульт орталығының жұмысымен жақынырақ таныстық. Инсульт орталықтары неге Аягөз бен Зырянда ашылды? Өйткені Аягөз де, Зырян да тоғыз жолдың торабында орналасқан. Темір жол да бар, көлік те жеңіл қатынайды. Бұл – бір. Екіншіден, Үржар, Тарбағатай, Катонқарағай, Күршім сияқты шалғайдағы аудан тұрғындарына Семей мен Өскеменге сабылғаннан гөрі Аягөз бен Зырянның жақын екендігі анық. Қош, Аягөздегі орталыққа келейік. Инсульт орталығы жоғарыда айтып өткеніміздей аудандық аурухананың бірінші және төртінші қабаттарына орналасқан. Облыстық «Парыз» қорынан бөлінген 73 миллион теңгеге 1 қабат толықтай жаңартылды. Кіреберістегі еденге емханаға келген науқастың жағдайын анықтайтын үш жолақ (қызыл – шұғыл көмек, сары – жедел көмек, жасыл – жедел емес көмек) сызылып, бірінші қабат аппақ түске боялып, сырқаттарды қабылдайтын, дәрігерлер отыратын бөлмелердің барлығы жаңа кейіпке еніпті. Аудандық аурухананың бас дәрігері Шалқар Омаров облыс әкімі Даниал Ахметовтің тікелей қолдауымен орталыққа жалпы сомасы 639 миллион теңгеге 46 түрлі жоғары технологиялы, заманауи медициналық құрылғы сатып алынғанын айтты. Бірінші қабатқа орналастырылған бір ғана компьютерлік томографтың өзі 300 миллион теңге тұрады. Жалпы, Аягөздегі орталықтың ашылуының, оның одан әрі қарай жұмыс істеуінің мәні мен маңызы осы қымбат құрылғыға байланысты болса керек. «Медицинада инсульттің ишемиялық және геморрагиялық деп аталатын екі түрі бар. Геморрагиялық инсультте тамыр жарылып, миға қан құйылса, ишемиялық инсультте тамыр қысылып, қан дұрыс жүрмей қалады. Енді аудан дәрігерлері бұрынғыдай Өскеменнен келетін санитарлық авиацияны күтіп, «бұл инсульттің қай түрі болды екен?» деп бастары қатып отырмайды. Компьютерлік томограф емханаға түскен науқастың инсульттің қай түріне шалдыққанын лезде анықтайды. Анықтағаннан кейін дәрігерлер науқасты емдеуге кіріседі. Ең бастысы, Аягөз, Үржар мен Тарбағатай ауданының аяқ астынан сырқаттанып, шұғыл медициналық көмекті қажет ететін тұрғындары енді уақыт жоғалтпайды. Бұған дейін Өскемен мен Семей секілді қалаларға барып, уақыт жоғалтып, соның кесірінен ауруларын асқындырып та алатын. Негізі инсульт алған адамдар осындай орталықтарға жеткізіліп, дер кезінде компьютерлік томографқа түсіп, диагнозын анықтаса, ауруы асқынбайды. Емдеу шаралары неғұрлым тез басталса, адам тезірек оңалады», – дейді Аягөз аудандық ауруханасының рентгенолог-дәрігері Нәзігүл Жәкенбаева.
Нәзігүл қазір компьютерлік томографпен жұмыс істеуді үйреніп жатыр. Семейде барып дайындықтан өтіп келіпті. Біз орталыққа барғанда Өскемендегі облыстық аурухананың рентгенолог-дәрігері Кондрат Киреевті жолықтырдық. Облыс орталығынан арнайы келген дәрігер аягөздік әріптестеріне компьютерлік томографпен жұмыс істеудің қыр-сырын үйретіп жатыр екен. «Аягөздегі компьютерлік томографқа 32 тілігі бар аппарат орнатылған. Мұндай компьютерлік томограф әзірге облыс аудандары ішінде тек Зырян мен Аягөзде ғана бар. Өскеменде тұрған аппараттан еш кем емес. Бұл құрылғы бас, мойын, бел омыртқа, кеуде, ішкі органдардың барлығына диагностика жасайды. Компьютерлік томографтың бір ғажабы, біз компьютерде отырып адамның миындағы тамырлардың жағдайын, оның қысылып немесе бітеліп тұрғанына дейін көре аламыз. Жол апатына түскен адамдарды да осы орталыққа әкелуге болады. Гипертониямен ауыратын адамдар сырқатын асқындырмас үшін профилактика ретінде компьютерлік томографқа түсіп, денсаулықтарын тексеруіне болады. Бір сөзбен айтқанда, Аягөзде ашылған Инсульттік орталық, онда орнатылған компьютерлік томограф ауданға көршілес өңірлердің тұрғындарына үлкен көмек болады деп ойлаймын», дейді өскемендік дәрігер.
Ескерте кетер дүние, жаңадан ашылған орталықта шұғыл жағдайда ауруханаға түскен кез келген адамға тегін қызмет көрсетілсе, әлеуметтік жағдайы төмен жандарға, зейнеткерлерге, көпбалалы аналарға («Алтын алқа», «Күміс алқа»), мүгедектерге Үкіметтен квота беріледі, яғни жеңілдікпен емделуге мүмкіндік бар. Сонымен қатар ақылы түрде де медициналық қызмет көрсетіледі.
Медициналық құрылғылар түгел компьютерлендірілді
Орталықтағы науқастарға аса қажет құрылғының бірі – көпфункциялы төсек. Орталыққа осындай төсектің 20-сы сатып алыныпты. Төсек болғанда, жай төсек емес. Дәрігерлердің айтуынша, бұл төсекте тұруға, жүруге шамасы келмейтін науқастар ем қабылдайды. Көпфункциялы деп аты айтып тұрғандай бұл төсек компьютердің, пульттің басқаруымен сырқаттың басын, аяғын, белін көтеруге мүмкіндік береді. Төсектің басына орнатылған арнайы монитор арқылы емделушінің денсаулық жағдайын, тыныс алуын, жүрек соғысын білуге болады. Инсульттік бөлімнің басшысы, невропатолог Жанар Қабаева көпфункциялы төсек 6 палатада (оның екеуі жағдайы ауыр науқастарға арналған) орнатылғанын жеткізді. Бізді орталық жұмысымен таныстырған Аягөз аудандық ауруханасы бас дәрігерінің орынбасары Оралғазы Жүнісов науқастар реанимациядан кейін көпфункциялы төсектер қойылған палаталарға ауыстырылып, бұл жерде 10-15 күн шамасында ем қабылдағаннан соң оңалту бөлмелерінде оңалту курстарынан өтетінін тілге тиек етті.
Біз аралап көрген оңалту бөлмесіне BTL-6000 COMBI, Amadeo, Thera-trainer tigo, Kinetec Sentura, Pablo, Jojer Tilt, Kinetec Spektra knee деп аталатын 7 бірдей құрылғы орнатылған. Әқайсысының қызметі әртүрлі. Бірі қол, бірі аяқ, бірі иық, бірі ми жұмысын жақсартуға арналған. Ең ғажабы, бәрі де компьютерлендірілген. Техниканың тілін, техниканың емес-ау, ағылшын тілін білмесеңіз бұл құрылғылардың жанына жақындамағаныңыз абзал. Оңалту бөлмесіндегі құрылғылардың пайдасы туралы осы орталықтың қызметкерлері Шынар Сабырбаева мен Нұржан Иманшартова тәптіштеп айтып берді. Мәселен, BTL-6000 COMBI аппараты массаж жасау арқылы жансызданып қалған аяқ пен қолдың қан айналымын жақсартады екен. Сауықтыру шарасын науқас жатып қабылдайды. «Инсульт алған адамдарда қан айналымы төмендейді. Бұл құрылғы қан айналымын жақсартады. Науқас диагнозына, жағдайына қарай 10-15 минут процедураны қабылдайды», дейді Шынар Сабырбаева.
Ал Amadeo жаттығу аппаратын моторикасы бұзылған, саусақтары, аяқтары тартылған науқастар пайдаланады. Бәрі компьютердің көмегімен, дәрігердің бақылауымен жүзеге асырылады. «Бұл – инновациялық құрылғы. Компьютерде арнайы бағдарламасы бар. Біз компьютерге науқас туралы деректерді енгіземіз. Науқастарды отырғызғаннан кейін қолына магнит жабыстырылады. Бұл аппарат адамның аяқ-қолын өзі қозғайды», дейді Нұржан Иманшартова.
Оңалту бөлмесінде Pablo құрылғысына отырып сауықтыру шарасын қабылдаған Аягөз қаласының тұрғыны Оралғайша Ысқақованы сөзге тартқанымызда әуелі мұндағы дәрігерлерге алғысын жеткізіп: Аяғымды баса алмай қалған едім. Ем қабылдап жатқаныма 8 күн болды. Тәуір боп қалдым», деді.
Орталықта үш оңалту бөлмесі бар. Үшеуінде көрсетілетін қызмет түрлері үш түрлі деуге болады. Аягөздік дәрігерлерге оңалту бөлмелеріне орнатылған құрылғыларды қалай пайдалану керектігін Мәскеуден арнайы шақырылған профессорлар бұған дейін екі мәрте келіп, үйретіп кетіпті.
Аягөздің 10 дәрігері Англияға оқуға барады
Аудандық аурухананың бас дәрігерінің орынбасары Оралғазы Жүнісовтің айтуынша, бүгінде Аягөз ауданы бойынша тіркелген ауру саны – 8332. Оның ішінде алғаш рет анықталып отырғаны – 4872. Ауданда диспансерлік есепте 7351 адам тұрады. Ал аудан бойынша 5567 адам қан қысымымен ауырады. Оның 3407-і бірінші рет есепке алыныпты.
Аягөз аудандық емханасында 2016 жылы 125, 2017 жылы 107, ағымдағы жылдың 8 айында 77 адам инсульттен емделіп шығыпты. «Аягөздегі халық саны 70 мыңның үстінде болса, Үржар ауданында 80-90 мың шамасында тұрғын бар. Біз арнайы сараптама жасадық. Үржар ауданында жыл сайын 100-ге жуық, ал оған қарасты Мақаншыға 40-60 адам инсультпен түседі екен. Орталық үш ауданның 250 мың халқына қызмет көрсетпек. Біз бір жылда инсультпен түсетін адам саны 200-дің мөлшерінде болады деп есептеп отырмыз. Үржар, Тарбағатай мен Жарманың аудандық ауруханаларына: «Инсульттік орталық ашылды. Науқастарды енді бізге жіберіңіздер» деп хат жаздық. Енді сырқаттар аталған аудандардан біздің орталыққа келе бастайды», дейді аудандық аурухананың бас дәрігері Шалқар Омаров.
Әрине, жоғары технологиялы, бағасы қымбат медициналық құрылғылармен жұмыс істеу оңай емес. Осы ретте аудандық аурухананың үш невропатолог, үш анестезиолог-реаниматолог және бір рентгенологы біліктіліктерін арттырып, білімдерін жетілдірді. Ал 2017 жылы аудандық аурухананың бас дәрігері Шалқар Омаров бастаған акушер-гинеколог, неонатолог секілді 5 қызметкер Англияда үш айлық курстан өтті. Биыл аудандық аурухананың 10 маманы тағы да Ұлыбританияға жіберілмек. Реті келгенде айта кетейік, бүгінде облыстың шалғай аудандарындағы перзентханаларға да ерекше көңіл бөлініп жатыр. Мәселен, Аягөз аудандық ауруханасының ішіндегі перзентхана бөліміне қазіргі уақытта 436 миллион теңгенің медициналық құрылғылары орнатылуда. Жақында Аягөз ауданына жұмыс сапарында өңір басшысы Даниал Ахметов перзентхананы күрделі жөндеуден өткізуге 111 миллион теңге қаржы қарастырылатынын айтқан-ды. Демек, перзентхана күрделі жөндеуден өткізілсе, үшінші деңгейде жұмыс істейтін болады.
Азамат ҚАСЫМ,
«Егемен Қазақстан»
Шығыс Қазақстан облысы,
Аягөз ауданы