Балаң кезінен әкесі күйші, сазгер Тайманның тәлімін алған Роза қазақтың Дина, Науша, Алтынай, Аққыз, Барша, Зәмзәм, Бақыт сынды дүлдүл күйші қыздарының үкілі ізбасары, ХІХ-ХХ ғасырдың күй-жүгін арқалаған Динаның жүгін көтеріп, өз кезегінде ХХ-ХХІ ғасырдың қыз-келіншектер күй-керуенінің тізгінін ұстаған көшбасындағы балбармақ.
Ойналуы қиын күрделі күйлерді мүлтіксіз игеріп және мүдірмей орындауымен көптің көңілін аударуымен 9 жасында сахнаға шыққан Роза бүгінде 66 жастағы арқалы күйші, талантты шәкірттерді тәрбиелеген ұлағатты ұстаз, асыл ана, абзал әже. Шәкірті демекші, Розаның тәлімін алған Абылай Тілепбергенов – «Серпер» жастар сыйлығының иегері, Тұңғыш Президент қоры сыйлығының лауреаты, Құрманғазы атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық халық аспаптар оркестрінің бас дирижері, бірнеше халықаралық, республикалық күй байқауларының бас жүлдегері. Ал Розаның өзі болса, Маңғыстау мәдениетінің дамуына өз үлесін қосумен келеді – өз әріптестерімен бірге өңірдегі «Ақжарма» ансамблі мен А.Тарақұлы атындағы ұлт-аспаптар оркестрінің, Маңғыстау Өнер колледжінің негізін қалаушылардың бірі болған ол осы ұжымның сапынан әлі қалған жоқ. Шетелдерге гастрольдік сапарларға шығып, қазақтың хас өнерін танытудан танбайтын Р.Айдарбаеваның 40 жасында 3 сағатта 70 күй орындап беріп, репертуарымда 400 күй бар дегені бүгінде ел арасында аңыздай айтылады.
Бұған дейін қыз-келіншек күйшілерді еске алу бағытында ұйымдастырылып келген байқау биыл Маңғыстауда жаңаша жарқырады. Елінің ықыласына мерейленген Роза күйші қазыларды басқарып, ізбасар сіңлілерінің шеберлігін бағалап төрде отырды. Республиканың Астана, Алматы, Семей, Орал, Қарағанды, Атырау, Ақтөбе, Қызылорда, Маңғыстау өңірлерінен жиналған 22 қыз екі күн бойы күй додасын дүбірлетті. Шарт та оңай емес, кез келген күйшінің тәуекелі жете бермейтін Абылдың «Абылын», Динаның «Байжұмасын», Өскінбайдың «Бұлбұл Ақжелеңі» мен Жантөренің «Шалқымасын», сондай-ақ Роза мен оның әкесі Тайманның күйлерін орындау міндеттілігімен бірге, оркестрдің демеуімен Н.Тілендиевтің, А.Жайымовтың, Махамбеттің күйлерін орындау талап етілді. Екі күн бойы күй сүйер көрермендерге әсерлі кеш сыйлаған байқауда үшінші орынды алматылық Т.Қыдырсихова мен ақтаулық Д.Пердебекова, астаналық Т.Үмбет иеленсе, екінші орынды атыраулық Н.Зинор өзінің алматылық құрбысы С.Әбдуахаппен бөлісті. Ал тең дәрежеде өнер көрсеткен алматылық Ә.Бекенова мен атыраулық А.Сакупова бірінші орынды иеленсе, бас жүлдені Алматыдан келген күйші Н.Базарбаева жеңіп алды. Өзге күйші қыздарға Тайман Айдарбаев атындағы арнайы жүлде мен ынталандыру сыйлықтары табыс етілді.
– «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында күйші қыз-келіншектердің байқауын өткізген аймақ және сала басшылығына алғыс айтамын. Бұл – күйге құрмет, жастарға қолдау, десе кеш соңында Роза Айдарбаева, «тағылымы көп мағыналы кеш дәстүрлі қалыпқа түссе» дейді көрермендер.
Гүлайым ШЫНТЕМІРҚЫЗЫ,
«Егемен Қазақстан»
Маңғыстау облысы