Аймақтар • 29 Қараша, 2018

Көмек пен еңбек жаңа қонысты құтты етеді

240 рет
көрсетілді
10 мин
оқу үшін

Биыл жыл басынан бері халқы тығыз Алматы, Қызылорда, Түркістан, Жамбыл, Маңғыстау облыстарынан 188 отбасы немесе 877 адам Қостанай өңіріне Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017-2021 жылдарға арналған бағдарламасы бойынша көшіп келді. Бәрі дерлік жұмыс тапты, енді ел қатарлы көшін түзеп кетудің қамында жүр. Соның бірі Ерлан мен Кәмшат Қаңтарбаевтар Маңғыстаудың Жаңаөзен қаласынан биылғы қыркүйек айының басында көшіп келді. Олар облыс орталығына 50 шақырымдай болатын Алтынсарин ауданындағы Силантьев ауылына тұрақтады.

Көмек пен еңбек жаңа қонысты құтты етеді

Қаңтарбаевтар қиналған жоқ

– Қостанайға қоныс аудар­ғанымызға еш өкінбейміз, құтты қонысымыз болар деп отырмыз, – деді Кәмшат Қаңтарбаева. Ағашты, жайылымы да бар, газбен қамтамасыз етіл­ген аудан Ерлан мен Кәм­шатқа ұнайды да, олар еш ой­ланбастан Жаңа­өзен­дегі үйі мен көлігін сатып, Си­лантьев­тен ескі болса да 3 миллион теңгеге шағын 4 бөлме­лі үй сатып алды. Бес ба­ла­сының алды жұмыс істейді, кейінгілері мектепте оқып жатыр, Кәмшаттың өзі кішкентайымен үйде отыр. Жаңа­өзенде төрт түліктің жағ­да­йын жақсы білетін Ерлан мұнда да мал өсіруді мақсат тұт­қан болатын. Қазір несиеге мал алып, шаруасын ыңғайластыра бастады. 

– Туған жеріміз ғой, Жаңа­өзен­­ді жамандамаймыз. Ол жақта да біз еңбектен қашқан жан емес­піз. Мал ұстадық, бірақ мұнда­ғы­дай шөп қайда? Ал көшіп келген жерімізде малдың жем-шөбі мол екен, соған қуандық. Мемлекет жақсы іске мүмкіндік жасады. Әрі қарай ауыз аша беруге болмайды. Аллаға шүкір, біреуден кейін, біреуден ілгері тұрып жатырмыз, – дейді Кәмшат.

Қостанайға қоныс аударған Қаң­тар­баевтар келгелі еш­нәр­се­ден қиналмапты. Екіншіден, үй­ін, көлігін сатып, қаражатпен келуі де ой-шұқыры көп, әлі та­ныс емес ортада тұрмысын тө­мен­­дет­пеген. Алтынсарин ауда­­­­нындағы жұмыспен қамту орталығы мамандарының қоныс ау­дарып кел­ген­дерді қарсы алып, қандай мәсе­ле болса да жа­ны­­­нан та­бы­лып, білікті кеңес беруі де Қаңтар­баевтардың жолында Қыдыр кез­дес­кенмен бірдей болыпты. Жер­гі­лікті жер­де­гі іс қағаздарын жүргізуде, адамдардың ара­ласуында әлі орыс тілінің тара­зы­сы басым. Ал Қаңтарбаевтар таза қазақ тілді ортадан келді. Бұл орайда да адамдардың олар­ды бауырындай жылы тартуы жағдайды жеңілдетіп, ортаға тез сіңісіп кетуіне ықпалы бол­ды. Қазір Қаңтарбаевтар жеке бизнесін дамытуды ғана ой­лайды, қалған қиындықтар олар үшін мақсатқа жетудегі жол­дың кедір-бұдыры ғана болып қалды.

Бар мәселе баспанаға тіреледі

Наурызым ауданы – Қостанай об­лы­сын­дағы шалғай аудан­дар­дың бірі, аудан орталығы Қара­мең­ді Қостанайдан 200 шақырым, ал Қайғы сияқты шалғай ауыл­дары 400 шақырым болады. Бірақ құтты қоныс еткісі келген жанға жердің шалғайлығы жоқ екен. Наурызым ауданына қазір Атырау, Алматы, Қы­зылорда, Түркістан об­­лыс­тарынан 8 отбасы көшіп келіп, тірлігін бас­тап кетті.

– Келіп жатқан ағайынның еш­қайсысы да жұмыссыз қалған жоқ. Бірі аспаз, бірі мұғалім, дә­рігер, бала­бақша тәрбие­ші­сі болып ор­­на­ласты, тіпті мем­ле­кет­тік қызметке кіргені де бар. Бір азамат өзінің жеке бизнесін баста­ды, – дейді аудан­дық жұ­мыс­пен қамту бөлімінің басшысы Гүлжанат Тәжібекова.

Сол бизнесін бастаған Абзал Бегімбетовтің Алматы облысынан көшіп келгеніне 5 айдың жүзі болыпты. Төрт баласы бар. Өзі ағаштан түйін түйетін шебер екен. 

– «Өз үйім – өлең төсегім» деген емес пе қазекем? Біз жақ­та ха­лық тығыз ғой. Өмір бойы төрт баламен үй жалдап келдік. Көшіп-қонуға сол жақта-ақ үй­ре­ніп кеткенбіз. Тозығы жеткен үйлер ауылдың өзінде 7 миллион теңге тұрады. Ал мен бұл жақтан дәл содан кем емес үйді 600 мың теңгеге алдым. Бұл жерде өз бизнесімді ашуға талпынып жатырмын. Мен – ағаш шеберімін, бұл өнерсіз өмір сүре ал­май­тындай көремін өзімді. Жасаған бұйымдарым бұл жерде де өтіп жатыр. Наурызым да қа­зақ­­­тың керемет жері ғой, өгей­­ситіндей ештеңе жоқ. Еңбек етсең, қазақтың қай жерінің де бөтендігі жоқ. Ал еңбек ет­пей­тін­дер көшпесе де болады, – дейді Абзал.

Алайда, Қостанай өңіріне қоныс аударғандардың барлығы бір­дей баспанасын Абзал се­кіл­ді алып жатқан жоқ. Облыс ор­та­лығына іргелес Қостанай, Алтын­сарин секілді аудандарда қа­мыс­тан салынған, тозығы жетіп тұрған шағын үйлердің өзі 1,5 миллион теңгеден 4 мил­лион теңгеге дейін барады. Одан да қымбаттары бар. Оңтүстіктен қоныс аударушыларда да, оралмандарда да ондай ақша табыла бермейді. Ал мемлекеттің берген қаржысы баспанаға жетпейді. Биыл жыл бойы келгендерден 105 от­басы үй сатып алған, 66 отбасы әлі жал­дап тұрып жатыр. Ауылдарда қарағайдан салынған еңселі үйлер жоқтың қасы. Бар­лы­ғы­ның да салынғанына 40-50 жыл болған, тозығы жетіп тұр. Қос­та­найға түпкілікті орналасамын деп келген ағайынның көңі­лін алаң ететін де осы баспана мә­селесі.

«Білмейтін жердің ой-шұқыры көп»

Иә, осы бір ауыз сөзден қоныс аударушылардың бірталай өзекті мәселесі қылтияды. Қостанай өңі­рі­не қоныс аударушылардың орналас­­қанша өткеретін қи­ын­­­­­­­дық­­­тары жетерлік. Оны Науры­зым аудандық жұмыспен қам­­ту бө­лімі­нің басшысы Гүл­жа­нат Тәжібекова да айтады. 

– Көшіп келген адамдардың тұрмыс жағдайы әртүрлі. Кейбір кісілердің жол қаражаты өзінде, ешкімге салмағын салмауға тырысады. Бірақ қоныс аудар­ған­дар­дың көпшілігі көк тиынсыз келеді. Сондай бір отбасына ауыл болып, киім-кешегін, керек-жара­ғын жинап берді. Қостанай жері оңтүстікке, батыс облыстарына қара­ғанда салқын, оның үс­ті­не қа­­қа­ған қыс та келді. Сон­­­дық­­тан ол­арға жылы киім, ыдыс-аяқ керек. Біз келгендерге қолдан кел­геннің барлығын жа­сай­мыз, жергі­лікті ағайын қо­нақ­жайлылығын да көрсетеді, – дейді Гүлжанат Төлеуқызы. 

Мұның барлығы ұсақ-түйек көрінгенімен, қоныс ау­да­ру­шы­ларға оңайға түспейді. Бұл қоныс аударушылар келіп жатқан аудандардағы көрініс, қоныс тепкен ағайындар үшін де ортақ қиын­дық болып отыр. Облыс ор­та­лығына жа­қын Алтынсарин ауданына да оңтүстік және батыс облыстардан 10 отбасы келген.

– Ауданға нағыз қажет дә­рі­гер­­лер, малшылар келіп жатыр. Барлығы да жұмысқа орналас­ты. Олар үйренісіп кеткенше жұмыспен қамту орталығының мамандары қолдан келгеннің барлығын жасайды, кеңес береді. Алайда, олар әбден орналасқанға дейін қолайсыздықтар болғанын мен де айтар едім. Ауылда қала­да­ғыдай қонақүй жоқ. Ауыл­да­ғылар ағайынгершілікпен үйі­не шақырады, қондырады. Бірақ бұл бар мәселені шешпейді ғой. Қар­сы алу ісі­нің бел­гі­лен­ген, қар­жы қарас­тырылған жүйе­сі болғаны дұ­рыс болар еді, – дейді Алтынсарин аудандық жұмыспен қамту орталығының директоры Қойшығара Оспан.

Осы кезге дейін облысқа қо­ныс ау­дарғандардан үш от­ба­сы ғана ке­рі қайтыпты. Ол­­ар­­­­дың еке­­уі от­­­­ба­­­сын­­дағы қай­­ғылы жағ­­­­дай­­ға бай­­­ла­­нысты амал­­сыз ке­туге мәж­бүр бол­ған. Бір адам мем­лекеттің бер­ген көме­гін аз­сы­нып, «жылы орнын суытпауды» ойлапты. Қоныс аудару­шылардың ұс­ын­­ған жұмысқа бар­май, бір­сы­пыра­сы­ның өз ісін ашуға талпынуы қуантады. Алай­да, ол бірден біте қалмайды, жер телімін, несие алу, жергілікті жерді танып, білуі уақытты қажет етеді.

Облысқа алыс-жақын шетел­­­дер­­­ден ке­летін қандас ба­уыр­лар­­ды орналастыру да осы Нә­ти­­желі жұмыспен қамтуды және жап­­пай кәсіпкерлікті да­мы­тудың 2017-2021 жылдарға ар­нал­ған бағдарламасы бойынша жүр­гі­зіледі. Жыл басынан бастап Қостанайды атамекен деп келген 514 адам оралман мәр­те­бе­сін алған. Негізінен ағайын­дар Өзбекстаннан келіп жатыр. Олардың ішінде 125 адам, яғни 38 отбасы квотамен келген. Жұмыс жасындағы 54 адамның 29-ы жұмысқа орналастырылған, бір адам өзінің ісін ашқан. 

– Атамекенге келген ағайын­дар­ға жергілікті жерді таныстырып, кеңес, көмек беру жағынан еш кінәрат жоқ. Балалары мек­теп­­­терде оқып жатыр. Оларда бір ғана өзекті мәселе бар. Бұл – баспана. Қайдан келсе де оларға баспана жағынан көмек болса, олардың жерсінуі, ертеңгі күніне сенімі де мығым болар еді, – дейді облыстық жұмыспен қамтуды үйлестіру және мемлекеттік бағдарламалар басқармасы көші-қон бөлімінің басшысы Дәмила Ақпанбетова. 

Осы мәселелер шешімін тапса, Қостанай талай жанға құтты қоныс болары хақ. 

Нәзира ЖӘРІМБЕТ,

«Егемен Қазақстан»

ҚОСТАНАЙ