Аймақтар • 26 Наурыз, 2019

Киіз үй жасап, ши тоқиды

1300 рет
көрсетілді
3 мин
оқу үшін

Қызылжар ауылының мектебінде қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Аманжол Әсенқызының ұйымдастыруымен «Шаңырақ» музейі ашылды. 

Киіз үй жасап, ши тоқиды

Музейдегі «Әже үлгісі» үйірмесі­нің оқушыларға үйретері де аз емес. Мұн­да оқушы қыздар шай құю, дас­тарқан жаю, жүн түту, жүн иіру, то­қы­­­­ма тоқу, ши тоқу, киіз үй жабынды­ла­рын тігу, ою ойып, жастық, құрақ көр­­­пе тігуді үйренуде. 

Бұрышта ораулы ақ ши тұр. Тоқыл­ған ши тіпті әдемі көрінеді екен. Бұл үйірме мүшелері тоқып шыққан ши шыпта.

– Мен де кішкентай күнімнен осы­ның барлығын анамнан үйрендім. Ата-бабадан қалған ұлттық құндылық­тарды оқушыларыма да үйреткім кел­ді. Өзіме бір парыз санадым, – дейді Аман­жол Әсенқызы. 

– Ши қыста жылу сақтайды, суық жел­ден, шаң-тозаңнан қорғайды. Киіз үйге пайдаланылатыны сондықтан. Жи­­­налған шиді күнге кептіреміз. Кеп­­кен соң қабығын аршып алып тас­тағанда тоқуға да, өрнек салуға да оңай, – дейді үйірме жетекшісі. 

Иә, осындай тұрмыстық қажетті­лігіне мән бермейтініміз болмаса, әр ауыл маңында ши дегеніңіз қаулап өсе­ді. 

Оқушыларға ши тоқу тәсілін, ши орауды олардың сабақтан бос уа­қыт­тарында үйретеді. Үйірмеге қы­зы­ғу­шылық білдірген кез келген оқу­шы­ келеді. 

Аманжол Әсенқызы – 1992 жы­лы­ Баян-Өлгей аймағынан алғаш­­қы лекпен атамекенге оралған қандастары­мыздың бірі. Өмірінің 35 жылын ұс­таз­дыққа арнаған екен. Ол өзінің Ілия Серікқызы, Махаббат Жапыр, Дина Уа­лиханова, Інжумаржан Жомарт­қызы, Әлия Бердімұрат, Бүл­дір­ген Дайындық, Нұрсәуле Әсет, Аяу­лым Қабышева, Нұргүл Тілейлер сияқты көне ұлттық өнердің қыр-сырына үңілген шәкірттерін мақтан етеді. 

Мектептегі оқу-білім, тәрбие бағ­дар­­­ламасын жүзеге асыруға «Шаңы­рақ» этнографиялық және тарихи, өлке­тану музейі өзіндік үлес қосып келеді. Музейде 3 мыңдай жәді­гер сақтаулы. 

– Бұл экспонаттарды ауыл тұрғын­дары, мектеп оқушылары, ұстаздар «Музейге менің үлесім», «Ата-әжем­нің мұрасы», «Көне жәдігер» шараларын өткізу барысында жинастырдық. Әлі де жалғасуда, – дейді үйірме же­тек­шісі. 

Ал «Ұлттық қазына» бөлімінде киіз үйдің уық, кереге, шаңырақ, туыр­лық, үзік, түңлік, тұскиіз, басқұр, алаша, уық бау, таңғыш бау, ағаш төсек, көрпе, жастық, абдыра, бесік, бала тө­сегі, аша бақан, домбыра, жозы (үстел), сырмақ, кілемше, төсеніш сияқ­­­ты жабдықтары орын алған. 

Жуырда үйірмеге қатысушы оқу­шылар Аманжол апайлары­ және еңбек пәнінің мұғалімі Асқар Ақа­нов­пен бірлесіп киіз үй жасап шық­ты. Киіз үйлері, шиден тоқы­ған бұ­йымдары мен заттары да Нау­рыз ме­ре­кесінде еліміз бойынша өте­тін «Шаңырақ» ғылыми жобалар бай­қауына қатысады. 

Фарида БЫҚАЙ,

«Egemen Qazaqstan»

 Павлодар облысы, 

 Қызылжар ауылы