КОЛУМНИСТЕР

Кейінгі кезде «Еуразия бірінші арнасынан» әйгілі кеңестік манекенші-модель, сән әлемінде «Кремльдің ең әдемі қаруы» және «Кеңестік Софи Лорен» атанған Регина Збарская туралы сериа­л көрсетіліп жатыр. Былай қарасаңыз, сән әлемінің кіндігі саналған Парижді тәнті еткен өмірі жұмбаққа толы сұлудың сол кездегі кеңестік қасаң қағидаларға сыймаған ғұмырын өзгеше қырынан бейнелеген қарапайым, бірақ кемел түсірілген Ресейдің кезекті киноөнімдерінің бірі. 

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Бо­лашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағ­дарламалық мақаласында, жаңғыру елдің ұлттық-рухани тамырынан нәр ала алмаса, ол адасуға бастайды», деді. Елдің ұлттық-рухани тамыры дегеніміз не? Ол ха­лықты сан ғасырдан бері адастырмай, алып келе жатқан салт-дәстүрі, фольклоры, әні мен жыры. Осылардың ішінде әннің ұлт руханияты үшін орны айрықша. Дана Абай атамыз, «Ұйықтап жатқан жүрек­ті ән оятар, Үннің тәтті оралған мәні оятар» дегенді бекер айтқан жоқ.

Осы айдың басында Иран Ислам Рес­публикасының президенті Хасан Рухани Швейцария еліне жасаған сапары кезінде мұнай импорттаушы мемлекеттер Иранның мұнайын сатып алмаған жағдайда Ормуз бұғазын жауып тастайтындарын мәлімдеді. Президенттің бұл мәлімдемесі АҚШ билігінің Иран мұнайын сатып алмауға өз одақтастарын ықтиярсыз көндіруге бағытталған қысымына байланысты болса керек.

Жақында жастық шағында жарқылдап дәурен сүрген, марқұм ағамызбен бақытты ғұмыр кешкен, қазір сексеннің сеңгірін саялаған бір жақсы апамыздың көңілін сұрап, халін білгенбіз. 

Осыдан 4 жыл бұрын Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі елімізде 2030 жылға қарай егде жастағы адамдардың үлесі (2014 жылы – 6,9 пайыз) 11,2 пайызға жетеді деп болжам жасаған болатын. Алайда, бүгінгі жағдай жоғарыдағы көрсетілген жорамалды теріске шығарғандай. Өйткені Қазақстанда қазірдің өзінде жасы 60-тан асқан тұрғындар саны 12 пайызға көбейіп, өмір сүрудің орташа ұзақтығы 72 жасты көрсетіп отыр.

 Қазақ мектебінің кезең-кезеңімен латын әліпбиіне көшетіні айқын болды. Тіл тұғырын бекемдейтін тарихи кезеңнің көшін бастау – қазақ мектебін орта білім беру ісінде бағдаршам болатын деңгейге алып шығатыны анық. Жауапты кезеңде бастауыш буынның бірінші сыныбынан араластілділік туғызып, ағылшын тілін қосақтау – қазақ мектебінің мемлекеттік маңызды міндет биігінен көрінуіне көп кедергі келтіруі мүмкін. Араластілділік мек­теп табалдырығын аттаған балауса ұрпақтың еркін білім алуына бөгет болатыны қоғамдық ортада наразылық туғыз­ғаны орынды. 

Екі ауыз сөзбен түйіп айтатын қа­зақ «Аңқау елге – арамза молда», «Дүм­ше молда дін бұзар» дейді. Қазір не көп, уағыз айтушылар көп. Алай­да кей­бірінің айтқандары қанатты сөздегідей пайдасынан зияны көп пе деген ойға қаласың.

Сонымен тағы бір оқу жылын аяқтадық. Оқушылар демалысқа шықты. Үмітін үкілеген түлектер сынақ тапсыруда. 11 жыл алған білімі сарапқа түсіп, ата-ана мен ұстаздардың, өздерінің де табан ақы, маңдай терінің өтеуі таразыланады. 

Анық қазақ журналистикасының Алаш баласының асыл мұраты хақында ақиқи сөзін әр уақытта айта отырып бір ғасырдан астам жүріп өткен шырғалаң жолы, бұралаң өрі, Абылай аспас асуларды алып асқақ сөйлеген биік белі көз алдыңа келеді. Сонда байқағанымыз, қандай қиын-қыстау уақыттарда да қазақ баспасөзінің қайраткерлері қалам сертінен, ел-жұрт алдындағы адал сертінен ешбір таймағанын көреміз.

Жиырма бірінші ғасыр жетістігі жөнінен өмір сүрудің мың-сан түйткілін оңынан шешіп, жан-жақты жарасымды дамуға даңғыл жол ашып жіберген сияқты бір қарағанда. Ой-ниет пен ықылас-пейіл, ұйғарым мен тәуекел секілді сан алуан ұғым-жағдаяттар барысындағы өмір қозғалысының бағытын тап басып тануға қазылық ететін жетекші сала, әлбетте ғылым. 

«Қазақ – қонақжай халық». Ақиқатын айтар болсақ, бүгінде «қонақжай» сөзі жаттандылыққа, таптаурын теңеуге айналып бара жатқандай. Өйткені, алаш жеріне ат басын бұрғандар қонақжайлықты басқаша қабылдайтын тәрізді: шектен тыс еркінсу, қазаққа ақыл үйрету, қалай ел болуға баулу, несібесіне қол салу. Қазақтың «қонақжайлылығын» пайдаланып, төрлеткеннен кейін төбесіне шыққысы келетіндей ме, қалай?!

Бір әріптесіміз көгілдір экраннан «тақыр жерде тұрғызылған қала» туралы көсіліп сөйлеп тұр. Тақырып Астана туралы екен. Мерейтойы иек астына келіп қалған шаһарды мақтауға теңеу таппай қатты қиналса керек, тілінің ұшына оралған тіркестің түрі әлгіндей.