Фото: primeminister.kz
Ауылды дамыту бағдары айқындалды
Отырыста Премьер-министрдің орынбасары – Ұлттық экономика министрі Нұрлан Байбазаров ауылдық жерлерді дамытудың ағымдағы жай-күйі туралы баяндама жасады. Вице-премьердің айтуынша, бүгінде елімізде 6 256 ауылдық елді мекен бар. Оларда 7,6 млн азамат, яғни халықтың 38,4%-ы тұрады.
2019-2023 жылдары «Ауыл – ел бесігі» жобасы аясында 1,8 мың ауылдық елді мекенде 524 млрд теңге сомасына 5,4 мың жоба іске асырылған. Нақты есепте 85 медициналық-санитарлық алғашқы көмек нысаны салынды. Оған 10,5 млрд теңгеге 1,8 мың медициналық техника сатып алынған. Бұлармен бірге 120 өрт сөндіру бекеті құрылды. «Wi-Fi HotSpot» технологиясы бойынша 176 ауыл интернетке қосылған. Ал тиісті орындарға маман тарту үшін «Дипломмен ауылға» жобасы аясында бюджеттік несие мөлшері 1,5 мыңнан 2,5 мың айлық есептік көрсеткішке (АЕК) дейін ұлғайтылыпты.
Үкімет басшысы әр ауыл тұрғыны тұрмыстық ахуалдың жақсарғанын қалайтынын айтты. Сөйтіп, өңірлік стандарттар жүйесіне сәйкес, әкімдіктерге ауыл тұрғындарының тұрмыс сапасын жақсарту бойынша міндеттер қойды. Нысандар мен қызметтердің нақты тізбесі осы жүйеде қамтылған. Тізбеде жазылған игіліктердің барлығы әрбір елді мекенде болуға тиіс.
«Ол үшін біз қала мен ауылдың тұрмыс деңгейіндегі алшақтықты біртіндеп қысқартып келеміз. Мұндағы негізгі фактор – қолжетімді қызметтер, яғни сапалы жол, медицина мен білім беру сияқты ауыл халқының жайлы тұрмысына қажетті игіліктердің болуы. Мектептер мен медициналық мекемелер – ауылдағы ең маңызды нысандар. Оларға айрықша назар аударылуы қажет», деді О.Бектенов.
Оған қоса, стандарттар жүйесін басқа бағдарламалық құжаттармен, соның ішінде ұлттық жобалармен өзара үйлестіруді тапсырды. Мектептердің апатты жағдайда болуынан, денсаулық сақтау мекемесінің жарамсыздығынан кейбір ауыл тұрғындары жақсы медициналық қызмет және сапалы білім алу үшін басқа елді мекендерге баруға мәжбүр.
«Ауылдарда ауызсу мен жол сапасына, электр қуаты мен ұялы байланыс жағдайына және интернеттің қолжетімді болуына қатысты мыңдаған шағым келіп түседі. Мұның барлығы ауыл тұрғындарының жаппай көшіп кетуіне себепші. Сондықтан әлеуметтік, инженерлік және көлік инфрақұрылымын, әсіресе шекара маңындағы аумақтардың инфрақұрылымын дамыту жұмыстарын күшейту керек», деді Үкімет басшысы.
Осы міндеттерді кезең-кезеңімен шешу үшін Үкімет салықтардың және бюджетке түсетін төлемдердің кейбір түрін ауылдық округтердің бюджетіне беруді жалғастыратынын айтып, маңызды инфрақұрылымдық жобаларды іске асыруға бизнес субъектілерін тартудың маңыздылығын атап өтті. Бірқатар өңірде жақсы мысал бар. Мәселен, былтыр Түркістан облысының Шұбарсу ауылынан шыққан кәсіпкер сол елді мекенге үлкен мектеп салып берді. Ақмола облысының Қараөткел ауылында жеке қаражатқа балабақша салынды.
«Кәсіпкерлер тұрғын үй құрылысына, жол жөндеуге, көшені абаттандыруға, қоғамдық демалыс орнын салуға қолдау көрсетіп жатыр. Елімізде мұндай жақсы мысалдар жеткілікті. Әкімдіктер ауыл тұрмысын жақсарту ісіне бизнесті де белсенді жұмылдыруға тиіс», деді Премьер-министр.
Үкімет басшысы ауылдардағы кадр мәселесіне ерекше назар аударды. Әкімдіктер ауылдық жерде кадр тапшылығы мәселесін шешуі қажет. Келген мамандарға, әсіресе жастарға, соның ішінде «Дипломмен ауылға» жобасы аясында көмек көрсетуі керек деді. Премьер-министр мәселені қарау қорытындысында ауылдық аумақтарды дамыту тұжырымдамасының іс-шараларын іске асыру бойынша бірқатар нақты тапсырма берді:
- Жобалардың басымдығын және ауыл тұрғындарының барлығына бірдей игілік пен қызметтердің қолжетімді болуын назарда ұстай отырып, ауылдық елді мекендердің инфрақұрылымын дамыту;
- Ауылдағы тыныс-тіршілікті қамтамасыз ету мәселелерін шешудің тиімділігін арттыру үшін ауылдық округ әкімдігінің кіріс базасын кеңейту мәселесін пысықтау;
- Ауылда инфрақұрылымдық жобаларды іске асыруға бюджеттен тыс қаражат тарту бойынша әкімдік жұмысын бағалау үшін нақты индикаторларды айқындау керек.
Қосымша құн салығын қайтару тәртібі
Үкімет отырысында салықтық және кедендік әкімшілендіру, үдерістерді цифрландыру шараларын жетілдіру мәселесі де талқыланды. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасын жүзеге асыру аясында наурыз айында елімізде отандық экспорттаушыларға қосымша құн салығын қайтару рәсімі қайта қаралғаны мәлім. Тәсілдердің өзгеруін ескере отырып, енді растау үлесі ұлғайтылады. Бұл игі шара отандық тауар өндірушілер үшін елеулі қолдауға айналады. Бұл туралы Үкімет отырысында Қаржы министрі Мәди Такиев мәлімдеді. Айтуынша, қазір бұл процедураның жеделдігін қамтамасыз ететін аналитикалық жүйе әзірлеу сатысында. Кейінгі екі айда экспорттаушыларға жалпы берешектің жартысына жуығы қайтарылған.
«Былтырғы қосылған құн салығы бизнеске қайтарылғанымен, бизнес субъектілері 600 млрд теңгеге жуық қаражатты ала алмады. Ал бұл – тауар экспортын жүзеге асыратын 485-ке жуық компания. Яғни бизнес айналым қаражатынан айырылып қалды. Бұл – кәсіпкерлердің құқықтарын бұзу. Осыған байланысты Қаржы министрлігі ҚҚС-тың расталған сомаларын бизнеске қайтарып, ҚҚС қайтару рәсімін оңайлату жөнінде шаралар қабылдауы қажет. Бұл ретте, қайтарылған қосылған құн салығының сомасын бизнес өз кәсібін жаңғыртуға және кеңейтуге қайта инвестициялауды көздейтін тетіктерді пысықтауды тапсырамын», деді Премьер-министр.
Кейінгі 5 жылда салықтық және кедендік әкімшілендіру шаралары мен оларды цифрландыру есебінен республикалық бюджет қосымша 4 трлн теңге түсті. Биыл әкімшілендіруге арналған кіріс бойынша 1,6 трлн теңгеге жоспар құрылған. Бұл алдыңғы жылғы деңгейден 173%-ға артық. Үкімет нақты міндетке қол жеткізу мақсатында бірқатар шара қабылдап жатыр. Атап айтқанда, салықтық тексеруді белгілеу кезінде, тәуекелдерді басқару жүйесінің (ТБЖ) өлшемшарттары қайта қаралды. Енді олар, нақты іріктеу әдісімен жүргізіледі. Мәселен, 2022 жылмен салыстырғанда, салықтық тексеру саны 16%-ға азайса да, салықтық өндіріп алу екі есе ұлғайды.
Мемлекет басшысының тапсырмасымен, Мемлекеттік кірістер комитетінің барлық ақпараттық жүйесіне тәуелсіз IT-аудит жүргізу жұмысы басталды. Оның нәтижесі бойынша, Мемлекеттік кірістер комитетінің жаңа ақпараттық архитектурасы қалыптасады. Үкімет басшысы салықтық және кедендік ақпараттық жүйелерді интеграциялауды жыл соңына дейін аяқтауды тапсырды және әзірленіп жатқан жаңа Салық кодексіне тоқталды. Былтыр халықтан келіп түскен салықтық және кедендік әкімшілендіру мәселелеріне қатысты өтініш пен арыз-шағымдарын ескеру және әкімшілендірудің сервистік моделіне назар аудару қажет екенін ескертті.
«Жаңа Салық кодексіне қойылатын талап өте қатаң. Бұған дейін ұсынылған тәсілдерге қатысты орынды сын айтылған болатын. Бизнес пен қоғам бұл құжаттан оң өзгерістер күтіп отыр. Ең бастысы, ол ашық, бәріне түсінікті және үйлесімді болуы керек. Алайда кодексті әзірлеу созылып барады. Сондықтан бұл жұмысты жедел аяқтау қажет», деді О.Бектенов.
Елімізде сыртқы шекараның барлық өткізу бекетінде және (ЕАЭО-ға мүше елдермен) ішкі шекараның 7 өткізу бекетінде электронды кезек жүйесі енгізілді. Бұл – Орталық Азиядағы автокөліктің жиналып қалуын барынша азайтып, тасымалдау үдерісінің ашықтығы мен жылдамдығын қамтамасыз ететін жалғыз жүйе.
Премьер-министр өткізу пункттерін жаңғырту және жабдықтау жұмыстарын жылдамдату керек екенін қадап айтты. Сондай-ақ мемлекеттік кіріс органдары қызметкерлерінің салық төлеушілермен және сыртқы экономикалық қызметке қатысушылармен өзара іс-әрекет жасауына жол бермей, салықтық және кедендік әкімшілендірудің барлық үдерісін цифрландыру қажет екенін түсіндірді.
Сөйтіп, салықтық жеңілдіктерді қолданудың міндетті мониторинг тетігін енгізуді, сондай-ақ бизнестің қарсы міндеттемелерін белгілеуді тапсырды. Жеңілдіктер қаржылық есептеулер негізінде экономикалық тұрғыда нақтыланып берілуі керек. Сонымен бірге, нәтижеге қол жеткізудің нақты мерзімі көрсетілуге тиіс.
