«Қазақ балеті» ұғымын қалыптастырған А.Селезнев атындағы Алматы хореография училищесіне – 90 жыл

А.Селезнев атындағы Алматы хореографиялық училищесі құ­рылған күннен бастап ұлттық өнердің өркендеуіне өлшеусіз үлес қосып келе жатқан би май­талмандарының бірнеше буынын тәрбиелеп, республика­лық, халықаралық деңгейдегі балет шеберлерін даярлаумен айналысып келеді. Алғаш балалар үйі базасында ашылып, кейін 1976 жы­лы қала орталығынан жеке ғи­маратқа қол жеткізген оқу ор­ны­­нан осы жылдар аралығында 2000-нан астам түлек ұшып шық­ты. Бүгінде «қазақ балеті» деген дара ұғым қалыптасса, ол ұғым­ды қалыптастыруға, Александр Селезнев, Шара Жиенқұлова, Сара Көшербаева секілді сахна саң­лақтарының баптап өсірген дарын­ды шәкірттері лайықты ең­бек сіңірді. Училищенің талантты түлектерінің арасында әлемге әйг­ілі, Қазақ КСР-нің ха­лық әртіс­тері мен еңбек сіңір­ген әртістері Дәу­рен Абиров, Ра­ма­зан Бапов, 3әуір­бек Райбаев, Бо­лат Аюханов, Инес­са Манская, Әбдуахим Асылмұ­ра­тов, Сәния Тулу­санова, 3инат Ақба­рова, Эдуард Мальбеков, Людмила ­Ли, Мұ­рат Төкеев, Майра Қады­рова, Лей­ла Әлпиева, Үлкен театр­дың со­листері, Ресейдің халық әртіст­ері Наталья Чеховская мен Надеж­да Грачева, Дмитрий Тубольцев пен Алла Бураканова және басқалары бар.

Шығармашылығы күн сайын бұрқ-сарқ қайнап жататын училище шартарапқа аты жайыл­ған танымал балет әртістерінің ауқымды тобын әзірлегенін мақ­таныш етеді. Олардың ішінде 10-нан астам адам халық әртісі, 50-ден астамы еңбек сіңірген әртіс, көптеген түлек «ҚР еңбек сіңір­ген қайраткері», «Білім беру үздігі», «Еңбек сіңірген мәдениет қызметкері» атақтарына ие. Ал кейінгі отыз жылда Майя Пли­сецкая атындағы Халықаралық балет әртістерінің байқауы (Ре­сей), Варнадағы (Болгария) Ха­лық­аралық балет әртістерінің ­бай­қауы, «Арабеск» (Пермь, Ресей), «Prixde Lausanne» (Швей­ца­рия, Лозанна) Халықаралық ба­лет әртістерінің байқауы, «Ва­га­­но­ва-Prix» (Санкт-Петербург, Ре­­сей) балет әртістерінің бай­қауы, ­­Серж Лифарь атындағы Халық­ара­лық балет әртістерінің бай­қауы (Украина, Киев), тағы бас­қа халықаралық байқау­лар мен фестивальдарда лайықты өнер көрсеткен 500 қазақстандық жас ­дарын лауреат жеңімпаз ата­нып, ел абыройын биікке сам­ғатты.

«Өрлеу» жобасының мақсаты ­да сол – ұлттық хореографиялық өнер­ді биік деңгейге көтеру, әлем­ге та­нымал ету, педагог-хорео­граф­тардың кәсіби қоғамдасты­ғын нығайту, хореографиялық білім беру саласындағы шығармашы­лық жетістіктермен халықаралық деңгейде тәжірибе алмасу. Биыл шараға Қазақстан, Өзбекстан, Қыр­ғызстан, Әзербайжан, Түр­кия, Ресей, Беларусь, Башқұрт­стан, Бурятия, Якутиядан хорео­графиялық 10 оқу орны, сон­дай-ақ кәсіби би ұжымдары мен балет әртістері қатысты.

Сондай-ақ фестивальдың құр­­­метті қонақтары қатарында ТҮРК­СОЙ Бас хатшысы Сұлтан Раев, Түркияның Мемлекеттік опера және балет театрлары Бас бас­қар­масының бас директоры және көркемдік жетекшісі Тан Саа­түрк, Жапония меценаты мен им­­прес­сариосы Тошихико Така­хаси бой көрсетіп, балет өне­рінің­ бү­гін­гі деңгейі мен бағытын сарала­ған­дар­дың жанынан табылды.

«Мұндай алаң біз үшін аса маңызды. «Өрлеу» хореография саласындағы жас дарындарды анық­тауды, келешегінен үміт күт­тіретін жас балет әртістерін қол­дауды, хореографиялық білім беру мен өнер саласындағы халық­аралық шығармашылық жетіс­тіктер мен тәжірибе алмасуды да­мытуды, педагог-хореографтар, балетмейстер мен мәдениет және өнер қайраткерлері арасында­ғы ынтымақтастықты нығайтуды, сондай-ақ ұлттық хореография­лық мұраны сақтауды және дамы­туды қамтиды», деп атап өтті А.Селезнев атындағы Алматы хо­рео­­графиялық училищесінің бас­­шысы Мұрат Түкеев.

«А.Селезнев атындағы АХУ та­рихы: педагогтер, түлектер, ізде­ністер» атты тақырыпта дөңгелек үстел ұйымдастырылып, жаңадан ашылған балет мектептері таныс­тырылып, соңынан көрнекті жетекші хореографтардың, фес­тиваль қонақтарының, Қазақ­станның балет жұлдыздары мен корифейлерінің шеберлік сағат­тары өткізілді.

Almaty Theatre сахнасында жар­қыраған бишілердің өне­рін сараптау комиссиясының құра­мында Халықаралық хореография қайраткерлері одағының бірінші вице-президенті Сергей Усанов, Ресей Федерациясы мен Қазақстан Республикасының ең­бек сіңірген әртісі, халықаралық кон­курстардың лауреаты Юрий Васюченко, Ресей Федерациясы­ның еңбек сіңірген өнер қайрат­кері, «Балет» журналының бас редакторы Валерия Уральская, Аустрия­дағы Еуропалық би акаде­миясының профессоры Вакиль Усманов, Еуразия мәдениет қоры­ның президенті Ерұлан Қана­пьянов, Қазақ ұлттық хореография академиясының ректоры Бибі­гүл Нүсіпжанова, Анкара­дағы Хаджетеппе университе­ті­нің ­хореография бас репетиторы, Қырғыз Республикасының халық әртісі Айсұлу Тоқомбаева болды.

Фестиваль аясында ТҮРКСОЙ халықаралық ұйы­мы­­ның қол­дауымен «Түркі ел­дері­нің хорео­графиялық оқу орын­дарының қауымдастығы» құрылды. Бұл қа­уымдастық балет өнерінің өркен­дету, талантты бишілерді даярлау, халықаралық шеңбердегі іс-қараларға қатысу, тәжірибе алмасу мақсатында үлкен жобаларды іске асырмақ.

«Өрлеу» хореографиялық оқу орындарының VI халықаралық фестивалінің жабылу салтана­тын­да алматылықтар және қала қо­нақтары Абай атындағы Ұлттық опера және балет театрының, «Ас­та­на Балет» театрының, «Астана Опера» Мемлекеттік опера және балет театрының, Мемлекеттік ака­демиялық би театрының, Роза Бағланова атындағы «Қа­зақ­концерт» Мемлекеттік концерт ұйымының, «Гүлдер» ансам­блінің, «Самұрық» заманауи би театрының, «Салтанат» мем­лекеттік би ансамблінің, «Наз» мемлекеттік би театры­ның ше­берлері қатысқан «Балет жұл­дыздары» атты гала-кон­цертті тама­шалады.

 

АЛМАТЫ